Historia
Kościół św. Bartłomieja zbudowany został na przełomie XIII i XIV wieku, a przebudowany pod koniec XIV stulecia. W 1360 roku został odnotowany po raz pierwszy w źródłach pisanych, przy czym wspomniany został wówczas ksiądz o imieniu Petr, który zmarł w 1372 roku i został zastąpiony przez niejakiego Oldřicha. Patronami kościoła w tym czasie byli arcybiskup praski Zdeněk Lev z Rožmitála, Jan z Tchořovic oraz bracia Beneš i Zdeněk z Kocelovic, co ilustrowało sytuację majątkową wsi, której część należała do biskupa, a resztę dzieliła miejscowa szlachta.
Parafia Kocelovice należała do średnio zamożnych, gdyż dziesięcina dla kurii papieskiej wynosiła 15 groszy. Początkowo w kościele działało duchowieństwo katolickie, ale nie wiadomo jaka była sytuacja w trakcie wojen husyckich, a zwłaszcza tuż po ich zakończeniu. Udokumentowana została jedynie obecność proboszcza Jana, który zmarł w 1425 roku. Po jego śmierci urząd objął Mikuláš ze Starego Plzeneca. Prawdopodobnie po zakończeniu wojen husyckich parafia zanikła, a na początku XVI wieku liturgię sprawował ksiądz utrakwistyczny. W 1564 roku parafia Kocelovice została ponownie odnotowana jako katolicka, ale bez własnego duchownego.
W pierwszym dwudziestoleciu XVI wieku do kościoła dobudowana została dzwonnica, w której funkcjonować miał odlany w 1521 roku dzwon. Nowożytne przekształcenia kościoła miały miejsce w 1678 roku, gdy przebudowano dzwonnicę, w 1725 roku, kiedy to założono nowy strop w nawie, a następnie w 1862, 1898 i w latach 20-tych XX wieku, gdy między innymi wschodnią część prezbiterium zasłonięto zakrystią.
Architektura
Kościół zbudowany został na niewielkim wzniesieniu w północno – wschodnim krańcu wsi, przy czym świątynię otaczał cmentarz otoczony murem, pierwotnie zapewne o cechach obronnych. Kościół otrzymał pojedynczą nawę na planie prostokąta, węższe od niej prezbiterium zakończone na wschodzie trójbocznie (pięć boków ośmioboku) oraz zakrystię po stronie północnej.
Wnętrze kościoła pierwotnie oświetlały bardzo wąskie, dość wysokie okna o rozglifionych na zewnątrz wnękach, a ostrołuczny portal wejściowy znajdował się w południowej ścianie nawy. W środku sklepieniem żebrowym, krzyżowym i sześciodzielnym zwieńczono jedynie prezbiterium (choć jego zewnętrzne elewacje nie zostały wzmocnione przyporami), nawę natomiast przykrywał płaski, drewniany strop. Żebra prezbiterium opuszczono na obłe służki osadzone na konsolach nad posadzką i posiadające proste kapitele. Główne części kościoła rozdzielono ostrołuczną, profilowaną arkadą tęczy z impostami i czworobocznym cokołem.
W pierwszym dwudziestoleciu XVI wieku po południowej stronie nawy dostawiona została czworoboczna wieża. Jej przyziemie wzniesiono w konstrukcji murowanej, zaś wyższe partie z drewna. Do wnętrza prowadził od południa portal, a kolejny ostrołuczny portal wiódł do nawy, przyziemie wieży służyło więc jako kruchta.
Stan obecny
Kościół zachował wczesnogotyckie mury prezbiterium i nawy, choć od wschodu, południa i północy częściowo przysłoniły je późniejsze aneksy (wieża z kruchtą w przyziemiu, dobudówka z dwuspadowym dachem). Co więcej okna nawy zostały przekształcone, a jej wnętrze całkowicie utraciło pierwotny wystrój poza oryginalnym portalem południowym i arkadą tęczy. W prezbiterium zachowało się gotyckie sklepienie wraz z podtrzymującym je systemem służek, widoczna jest również zakratowana wnęka sakramentarium w północnej ścianie. Do czasów współczesnych nie przetrwała pierwotna zakrystia po północnej stronie prezbiterium.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Fišera Z., Opevněné kostely: v Čechách, na Moravě a ve Slezsku, t. 1, Praha 2015.
Kloučková J., Projev gotiky v sakrálním prostoru regionu Blatensko, Plzeň 2017.
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. II, Praha 1978.