Historia
Pierwotny, wczesnogotycki kościół Narodzenia Panny Marii został wzniesiony po ufundowaniu miasta, w latach 60-tych XIII wieku. Pod koniec XIV wieku wybudowano nowe prezbiterium, a do 1422 roku ukończono przebudowę pozostałej części świątyni. Prace te finansowane były głównie ze sprzedaży odpustów, które przyznał papież Bonifacy IX i do których kupowania wezwał w diecezji praskiej, pasawskiej i ratyzbońskiej. Ten, kto ofiarował jałmużnę i przyjął w kościele komunię w święto Filipa i Jakuba otrzymywał odpuszczenie grzechów na 40 dni.
W 1540 rozebrano wieżę kościelną, a w 1550 roku doszło do katastrofy budowlanej, prawdopodobnie spowodowanej porywistym wiatrem, w wyniku której zawalił się dach kościoła i sklepienie nawy głównej. Zostały one odbudowane w nowej późnogotyckiej formie w postaci sklepień gwiaździstych i sieciowych.
W 1662 roku została przeprowadzona barokowa renowacja głównych elewacji, choć już pod koniec XVII wieku kościół zniszczył pożar. W 1760 część naw bocznych przekształcono na kaplice. W latach 1898 – 1908 regotyzację świątyni przeprowadził Josef Fant. Usunął on barokowe modyfikacje, wprowadzając elementy neogotyckie, podobno inspirowane ryciną Jana Willenberga z 1602 roku.
Architektura
Kościół wzniesiony został na wschód od rynku miejskiego, blisko murów obronnych. Pierwotnie w XIII wieku miał on formę trójnawowej bazyliki z czteroprzęsłowym korpusem nawowym oraz z prezbiterium o dwóch przęsłach i wielobocznym zamknięciu na wschodzie. Do prezbiterium od północy i południa dostawione zostały prostokątne w planie aneksy, przy czym południowy nadbudowany został do formy wieży. Na jej pierwsze piętro wiodły schody osadzone w grubości południowego muru. Nad aneksem północnym wieży prawdopodobnie nie wybudowano, choć była ona zapewne planowana.
Po rozbudowie z końca XIV i początku XV wieku kościół otrzymał nowe okazałe, szersze od nawy głównej prezbiterium, zamknięte na wschodzie wielobocznie, dostawione do zachodniego przęsła starego prezbiterium. Po jego bokach, na północy i południu dostawiono dwie dwuprzęsłowe kaplice o wyglądzie krótkich bocznych naw, otwarte do wnętrza ostrołukowymi arkadami podtrzymywanymi przez środkowe filary. Przy kościele mieściły się jeszcze dwie kaplice: pierwsza pod wezwaniem św. Agaty, powstała w 1399 roku, znajdowała się w przyziemiu wieży kościelnej, a druga, pod wezwaniem św. Michała, mieściła się między zamknięciem prezbiterium a basztą murów miejskich.
W połowie XVI wieku wewnątrz kościoła założono późnogotyckie żebrowe sklepienia sieciowe w nawach bocznych i gwiaździste w nawie głównej, oparte na sześciu smukłych, okrągłych w przekroju filarach i stożkowatych konsolach przy ścianach obwodowych. W zachodnie przęsła wstawiono podsklepioną gwiaździście emporę. Także prezbiterium zostało zwieńczone wariantem sklepienia żebrowego o układzie sieciowym i rysunku gwiazdy nad wschodnim zamknięciem. Żebra sklepień prezbiterium i jego bocznych naw otrzymały w przekroju gruszkowy kształt. Zostały spięte okrągłymi zwornikami zdobionymi inskrypcjami i herbami mieszczańskimi. Środkowe przęsło kościoła przed prezbiterium ozdobiono czteroramienną gwiazdą, z żebrami opadającymi na masywne, trójboczne służki, zakończone nieco poniżej połowy wysokości ścian. W nawach bocznych chóru (kaplicach) pozostawiono starsze dwuprzęsłowe sklepienia krzyżowo – żebrowe.
Stan obecny
Złożony rozwój architektury kościoła w średniowieczu zaowocował jego dzisiejszą, bardzo nietypową formą, zwłaszcza we wschodniej partii budowli, która jest szersza i wyższa od części zachodniej. W tej ostatniej do czasów współczesnych przetrwał XIII-wieczny korpus nawowy, oraz dawne zachodnie przęsło jego prezbiterium, flankowane obecnie dwoma aneksami będącymi pozostałościami wież. Okazała wschodnia część kościoła stanowi efekt rozbudowy późnogotyckiej. Dobudówkami nowożytnymi są kruchta północna, aneks południowy przy korpusie, dwie wieżyczki schodowe po bokach środkowej części kościoła oraz kaplice po bokach prezbiterium.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hostaš K., Vaněk F., Soupis památek historických a uměleckých v Království českém, ročník 7. Politický okres Klatovský, Praha 1899.
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Obrazy krásy a spásy. Gotika v jihozápadních Čechách, red. P.Jindra, M.Ottová, Praha 2013.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. II, Praha 1978.