Historia
Późnośredniowieczny zamek Freudenstein został wzniesiony w 1517 roku przez Jana Münnicha dla możnego Štěpána Šlika, w celu ochrony pobliskich kopalń srebra. Niedługo po powstaniu był on już świadkiem pierwszych niepokojów. Stały napływ dużej liczby niemieckich górników oraz echa niemieckiej wojny chłopskiej i pogłoski, iż Štěpán Šlik dołączył do wojsk cesarskich tłumiących niemieckie powstanie, doprowadziły do wybuchu buntu. W 1525 roku rebelianci zaatakowali ratusz w Jáchymovie, gdzie spalili całą górniczą dokumentację, a następnie zdewastowali i spalili zamek. Dopiero kosztem pewnych ustępstw socjalnych i dzięki pomocy sąsiednich panów feudalnych Šlik stłumił bunt. Po naprawieniu zamku stał się on siedzibą przedstawiciela hejtmana i założyciela miasta Jindřicha z Könritzu. Pierwszym hejtamnem siedzącym na Freudensteinie został Kryštof z Jendorfu.
Po śmierci Štěpána Šlika w 1526 roku w bitwie pod Mohaczem i wstąpieniu na tron Ferdynanda I, doszło do pogorszenia stosunków między Habsburgami a Šlikami. W 1528 roku władca cofnął im prawo bicia monety, a w 1545 roku pod pretekstem naruszenia dekretu królewskiego, wtrącił do praskiego więzienia pięciu wiodących przedstawicieli rodu. Trzy lata później z powodu zaangażowania Šlików w antykrólewskie powstanie zamek został przez monarchę skonfiskowany. Komora królewska nakazała jego remont, jednak znaczenie Jáchymova w tamtym okresie spadło, w związku z wyczerpaniem pokładów srebra.
Podczas wojny trzydziestoletniej Freudenstein zajmowany był przez Duńczyków, wojska cesarskie i Sasów. W 1634 roku zdobyli go i zniszczyli ogniem artylerii Szwedzi. Pozostawione swemu losowi ruiny, zostały rozebrane przez okolicznych mieszkańców na materiał budowlany. Pozostały jedynie dwie wieże użytkowane przez miasto i jako więzienie.
Architektura
Zamek wzniesiono na cyplu niewysokiego wzgórza, odciętego od reszty terenu na zachodzie poprzecznym przekopem. Zbudowano go na planie prostokąta o wymiarach 65 x 50 metrów z czterema cylindrycznymi wieżami w narożach (dwie z nich są jedynie hipotetyczne i potrzeba badań archeologicznych by potwierdzić ich istnienie).
Wieża północno-wschodnia i południowo-zachodnia otrzymały średnicę 8 metrów i grubość murów dochodzącą do 1,7 metra. Były one różnej wysokości; niższa 12 metrowa, południowo – zachodnia zwana Prachárna służyła wyłącznie celom obronnym, natomiast wyższa, 19 metrowa, północno-wschodnia, zwana Šlikova, pełniła także funkcje mieszkalne i otoczona była drewnianym gankiem, opartym na kroksztynach. Miała cztery piętra i była podpiwniczona. Jej dolna kondygnacja była sklepiona, natomiast wyższe piętra posiadały płaskie, drewniane stropy. Pierwotnie miała przeprute wąskie otwory strzelcze. Do wieży południowo – zachodniej przylegała mniejsza podkowiasta wieżyczka o średnicy zewnętrznej 2,7 metra (wewnętrznej jedynie 1,2 metra), usytuowana tuż przed murem parchamu. Być może oprócz funkcji obronnych stabilizowała ona mur Prachárny.
Mur obronny o 1,5 metra grubości zamykał obszerny, wewnętrzny dziedziniec, do niego też przystawiono całą zabudowę mieszkalną i gospodarczą. Jeden z budynków usytuowano w narożniku południowo – wschodnim, o czym świadczy istnienie dwóch sklepionych kolebkowo piwnic. Duży prostokątny dom mieszkalny był przystawiony do ściany północno-wschodniej. Brama znajdowała się zapewne w kurtynie zachodniej.
Zewnętrzną strefę obrony stanowił przekop i ziemny wał, odcinające na zachodzie cypel od reszty terenu. Przynajmniej na części obwodu główny mur obronny poprzedzał także zewnętrzny, zapewne niższy mur parchamu (jego pozostałości odkryto przy wieży południowo – wschodniej). Posiadał on 0,85 metra grubości i był oddalony o 5,5 metra od pierścienia głównego muru. W ciekawy i oryginalny sposób wykorzystano skalny masyw po zachodniej stronie murów obronnych, które się z nim stykały. Prawdopodobnie wykorzystywany był jako ochrona przed cięższymi działami.
Stan obecny
Do czasów współczesnych z zamku, który uchodzi za jedną z najmłodszych średniowiecznych budowli na terenie Czech, zachowały się dwie narożne wieże z fragmentem muru obronnego. Górna część wieży północno – wschodniej jest wynikiem renowacji z drugiej połowy XIX stulecia. Niestety w latach pięćdziesiątych XX wieku przez sam środek dawnego dziedzińca zamkowego poprowadzono drogę, rozdzielającą zamek na dwie części. Budynek, który widać przy południowo-zachodniej wieży jest konstrukcją nową, nie mającą nic wspólnego z pierwotną zabudową.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Západní Čechy, t. IV, red. Z.Fiala, Praha 1985.
Prekop F., Opevnění hradu Freudenstein [w:] Svorník, Roč. 11 (2013).