Historia
Pierwszym znanym właścicielem zamku, a być może również jego budowniczym, był ambitny i wpływowy biskup Jan VII Volek, stojący na czele diecezji ołomunieckiej od 1334 roku. Zamek mógł powstać jako siedziba mieszkalno – obronna użytkowana w czasie polowań kościelnych hierarchów i margrabiów morawskich w głębokich lasach śląsko – morawskiego pogranicza, mógł też ochraniać jeden ze szlaków, łączących Ołomuniec z Opawą na północy. Na usytuowanie Hluboký w obrębie gęstych kompleksów leśnych i głębokiej doliny wskazała sama nazwa zamku, w źródłach pisanych podawana często z rożnymi końcówkami, ale zawsze z tym samym rdzeniem.
Po śmierci Jana Volka w 1351 roku, zamek kupił król Karol IV, który jeszcze w tym samym roku przekazał go swemu bratu, margrabiemu morawskiemu Janowi Henrykowi. Wraz ze śmiercią Jana Henryka Hluboký przypadły margrabiemu Jodokowi, lecz ten już w 1382 roku uczynił dożywotnim właścicielem zamku i lennikiem Lacka z Kravar. Margrabia wsparł także Lacka w utrzymaniu zamku stoma grzywnami srebra. Dzięki temu zapewnił sobie wsparcie garnizonu Hluboký pod koniec XIV wieku, w czasie walk ze swym bratem Prokopem. Gdy w 1406 roku Prokop zmarł a działania wojenne ustały, zamek okazał się dla Jodoka całkowicie zbędny. Dlatego w 1408 roku sprzedał go wraz z okolicznymi dobrami Lackowi w posiadanie dziedziczne.
Przed 1416 rokiem właścicielem zamku stał się niejaki Prokop z Hlubokégo i Radoně, natomiast od około 1418 roku należał on już do rodu Tvorkovškich z Tvorkova, mianowicie braci Ondřeja i Miloty, krewnych panów z Kravar. Byli oni zwolennikami husytyzmu, dlatego na początku lat 20-tych XV wieku Hluboký zajęły wojska mieszczan ołomunieckich i Zygmunta Luksemburczyka. W styczniu 1425 roku zamek odbił Dobeśek z Tvorkova, krewny Ondřeja i Miloty, po czym sprowadził do Hluboký garnizon husycki Dobiesława Puchały i Petra Holego z Bařic. Wystraszyło to mieszczan ołomunieckich, obawiających się okrążenia przez silne oddziały husyckie, i sprowokowało stronę katolicką do podjęcia negocjacji, zakończonych na zamku Hluboký rozejmem z marca 1425 roku. W efekcie na prawie rok okoliczne ziemie wraz z ważnymi szlakami handlowymi uwolniono od zagrożenia militarnego. Dopiero w 1426 roku husyckie napaści i zagrożenie Ołomuńca sprowokowało mieszczan do szukania pomocy u margrabiego Albrechta Habsburga i Zygmunta Luksemburczyka. Nie trwało długo, gdy z ich polecenia zamek zdobył hejtman ziemski Haśek z Valdśtejna, przy czym według tradycji husyci sami mieli opuścić i podpalić warownię, a na nadchodzące wojska stoczyć wypełnione kamieniami wozy.
Zniszczony zamek został skonfiskowany panom z Tvorkova i przekazany przez cesarza Zygmunta Luksemburczyka Janowi Pňovickiemu z Sovinca. Margrabia Albrecht stał się natomiast właścicielem wsi Nepřívaz z dworem, młyna i myta we wsi Poslucháni, młyna we wsi Hrděbořice, karczmy pod zamkiem Hluboký oraz pastwisk, łąk i całego majątku należącego do zamku. Dobra te mogły jednak tylko formalnie przypaść margrabiemu, bowiem Dobeśek z Tvorkova nie złożył broni i przez kilka lat prowadził walki z Janem Pňovickim z Sovinca. Po zmarłym w 1433 roku Dobeśku majątek Hluboký przeszedł na Bernarda z Žerotína, choć sam zamek najpewniej był już wówczas opuszczony. Przypuszczalnie żaden z jego właścicieli nie podjął się odbudowy po zniszczeniach z czasów wojen husyckich.
Architektura
Zamek zbudowany został na cyplu płaskowyżu, wcinającym się od południa w dolinę rzeki Bystřicy, która zakolem opływała wzniesienie z trzech stron. Usytuowano go na skalistym zwężeniu terenu, dzięki któremu uzyskał kształt zbliżony do trójkąta o długości 60 metrów i południowej części czołowej szerokiej na 37 metrów. Od południa wiodła jedyna droga dojazdowa do zamku, bowiem z pozostałych stron zabezpieczały go wysokie zbocza. Tam też, w miejscu gdzie cypel ulegał poszerzeniu, usytuowane zostało podzamcze. Najbardziej skaliste i strome stoki znajdowały się od zachodu, co wyraźnie wpłynęło na rozplanowanie zabudowy zamku.
Dostępu do położonej na południowym – wschodzie bramy broniła fosa o szerokości 19 metrów, zewnętrzny mur wydzielający obszar międzymurza od strony południowej i wschodniej oraz obwarowania rdzenia zamku. Dodatkowo wjazd flankowany był przez cylindryczną wieżę o średnicy 8 metrów. Jej mury miały jedynie 1,6 metra grubości, dlatego z powodu dość dużej przestrzeni wnętrza, mogła również służyć celom mieszkalnym. Zabudowę mieszkalną umieszczono po stronie zachodniej, gdzie posadowiono budynek o znacznych wymiarach 35 x 9 metrów.
Ochronę podzamcza zapewniał zewnętrzny przekop o szerokości 10 metrów i głębokości 2,5 metra. Od strony wjazdowej za wałem znajdowała się niewielka, podłużna i wąska spłaszczona część terenu z budynkiem na kamiennej podmurówce na prawo od bramy. Po lewej stronie natomiast utworzono dół, prawdopodobnie pozostałość po pierwotnej studni. W południowo – wschodniej części ziemnego wału, za podzamczem, a przed fosą zamku górnego, drewniana wieża lub basteja flankowała wjazd i boczne obwarowania. Prawdopodobnie została ona wzniesiona w okresie wojen husyckich.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych. Widoczne są jedynie niewielkie fragmenty murów przyziemia i fundamentów. Pośród nich wyróżniają się relikty wieży głównej oraz kamienne pozostałości budynku mieszkalnego, o istnieniu którego świadczą też nierówności terenu w miejscach zawalonych pomieszczeń. W południowej części czytelny jest przekop, oddzielający niegdyś zamek górny od podzamcza. Ruiny znajdują się na terenie gęstego, ogólnodostępnego lasu. Prowadzi do nich parę ścieżek z miejscowości Hrubá Voda, nieopodal Hotelu Akademie.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Morava, t. II, red. Z.Fiala, Praha 1983.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.
Vojkovský R., Hluboký. Zbytky hradu severovýchodně od Olomouce, Hukvaldy-Dobrá 2012.