Historia
Zamek Hluboká powstał w połowie XIII wieku z inicjatywy króla czeskiego Wacława I lub jego syna i następcy Przemysła Ottokara II. Już jednak po 1265 roku król Przemysł Ottokar II w niedalekiej odległości od zamku zaczął budować miasto České Budějovice, co mogło wpłynąć na utratę znaczenia warowni. Pierwotna nazwa zamku odnosiła się albo do usytuowania głęboko w lesie, albo do głębokiej studni wykutej w zamkowej skale. Nazywany był on też Frohburg od niemieckiego słowa oznaczającego „pan”, lub Frauenberg, czyli „zamek naszej pani”.
W 1278 roku, w czasie anarchii po śmierci króla, zamek przejął możny ród Vítkovców, do którego należał Záviša z Falkenštejnu, kochanek i późniejszy mąż Kunegundy, wdowy po królu Ottokarze II. Uzyskał on znaczne bogactwo i wpływy w państwie, jednak w 1289 roku w wyniku spisku niechętnych mu królowej Guty i biskupa praskiego Tobiáša z Bechyně, został aresztowany pod zarzutem rzekomej zdrady i przygotowywania zamachu na życie króla Wacława II. Rok później został ścięty, a zamek Frauenberg oblężony i przejęty przez wojska królewskie. Egzekucji miano dokonać tuż pod zamkiem Hluboká, z powodu odmowy jego wydania przez Vítka z Krumlova. Po zdobyciu, aż do końca XV wieku należał on do domeny królewskiej, z krótkimi okresami, kiedy to oddawano go w zastaw szlacheckim rodom (między innymi do 1356 roku posiadał go Vilém z Landštejna).
W 1490 roku zamek z powodu długów króla Władysława II zastawiono Vilémowi z Pernštejna, który dokonał jego późnogotyckiej przebudowy i wzmocnienia obwarowań. Po 1561 roku jeden z następnych właścicieli, Jachym z Hradca, przeprowadził kolejną, tym razem renesansową przebudowę. W 1598 roku zadłużony Ondřej Jáchym Hradec zmuszony był sprzedać rezydencję rodzinie Malovców, którzy z powodu udziału w powstaniu przeciwko Habsburgom w latach 1618 – 1620, utracili majątek w wyniku konfiskaty. Od 1661 w posiadanie Frauenbergu weszli Schwarzenbergowie, z których inicjatywy na początku XVIII wieku przebudowano go w stylu barokowym, Najbardziej drastyczne przekształcenia dotknęły dawny zamek w drugiej połowie XIX wieku, kiedy to książęcy budowniczy Ferdinand Damas Deworetzky nadał mu wygląd neogotycki.
Architektura
Zamek wzniesiono na wzgórzu nad Wełtawą, które z trzech stron, dzięki stromym skarpom, zapewniało znaczną ochronę. Jego formę musiano dostosować do kształtu wzniesienia, dlatego uzyskał on podłużny, zbliżony do czworoboku kształt, z drogą wjazdową i bramą od strony północno – zachodniej, jedynego odcinka gdzie zbocza wzgórza opadały łagodniej. Teren ten zabezpieczono przekopaniem rowu, nad którym przerzucono drewniany most. Sucha fosa otaczała całe założenie i prawdopodobnie rozdzielała rdzeń zamku od ulokowanego na północy podzamcza.
W czołowej części zamku zbudowana została cylindryczna wieża – bergfried, która flankowała bramę przeprutą w kurtynie muru obronnego. Ponadto półokrągła wieżyczka wzmacniała budynek przy bramie, usytuowany równolegle do czołowej kurtyny muru obronnego zamku. Prawdopodbnie mieścił on kaplicę, ze z grubsza zorientowanym prezbiterium umieszczonym w półkolistej wieżyczce (czy też wysokiej apsydzie). Główną zabudowę mieszkalną zamku tworzyły dwa podłużne budynki umieszczone równolegle w stosunku do siebie przy kurtynach północno – wschodniej i południowo – zachodniej. Skrzydło południowo – zachodnie miało aż 65 metrów długości. W przyziemiu dzieliło się na środkową wielką salę o długości 25 metrów, flankowaną z każdej strony przez dwa mniejsze pomieszczenia. Przeciwległy budynek był nieco krótszy, długości około 48 metrów. Również w jego wnętrzu znajdowała się środkowa duża sala, sąsiadująca tylko z dwoma mniejszymi pomieszczeniami. Oba budynki zapewne już w XIII wieku były piętrowe.
W trakcie rozbudowy późnogotyckiej powstała kolejna cylindryczna wieża w narożniku po stronie południowo – wschodniej. Prawdopodobnie była ona już przystosowana do użycia broni palnej. Rozbudowa późnogotycka doprowadziła także do obwarowania północnego przedzamcza i powiększenia zabudowy mieszkalnej na zamku górnym. Na wysuniętym przedpolu utworzono bliżej nierozpoznane ziemne bastiony oraz masywną wieżę działową połączoną z zamkiem podziemnym chodnikiem i zaopatrzoną we własną kuchnię. W drugiej połowie XVI wieku na zamku zainstalowano system zaopatrywania w wodę z pobliskiej Wełtawy. Jego pompa z trzema tłokami z brązu była napędzana przez koło wodne.
Stan obecny
Obecny wygląd zamku to efekt wielokrotnych przekształceń, zwłaszcza neogotyckiech z XIX wieku, za sprawą których całkowicie zatracił on pierwotne cechy stylistyczne. Oryginalne średniowieczne mury ukryte są głęboko pod nowożytnymi elewacjami, przede wszystkim w środkowej części pałacu, bowiem cała część czołowa z dwoma większymi i dwoma mniejszymi wieżami jest od fundamentów nowożytna. Rezydencja wraz ze znajdującymi się wewnątrz kolekcjami Schwarzenbergów udostępniona jest dla zwiedzających.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Dodatky 2, Praha 2005.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Morava, t. I, red. Z.Fiala, Praha 1981.
Záruba F., Hrady doby přemyslovské I. Královské hrady, biskupská sídla, Chebsko, Praha 2023.