Historia
Zamek prawdopodobnie został zbudowany w pierwszym trzydziestoleciu XV wieku przez Viléma z Illburka, który był jego pierwszym poświadczonym źródłowo w 1434 roku właścicielem. Vilém w czasie gdy budował Himlštejn, toczył zaciekłe walki z rodem Šlików i mieszczanami z Loket. Być może właśnie te konflikty były przyczynę powstania zamku. Gdy około 1437 roku Vilém wykupił zamek Hauenštejn, w Himlštejnie mieszkał już tylko burgrabia, zarządzający zamkiem pod nieobecność właściciela, była to więc pierwotnie budowla głównie o przeznaczeniu militarnym (dla odmiany Hauenštejn posiadał kiepskie warunki obronne, gdyż sąsiadował z wysokim wzgórzem).
W 1454 roku Vilém sprzedał Himlštejn saskiemu rycerzowi Jindřichovi z Weidenu, a ten w 1470 roku odsprzedał go Hylprantowi Satanéřowi z Drahovic. Prawdopodobnie nowy właściciel przebudował zamek, przystosowując go do wygodniejszych warunków mieszkalnych. Około 1494 roku jego synowie Oldřich i Václav podzielili majątek ojca. W związku z upływem czasu stan zamku musiał się pogorszyć, gdyż w latach 90-tych XV wieku Václav przeprowadzał jego remont. W 1528 roku dobra Himlštejn kupił możny ród Šlików, którzy jako, iż byli właścicielami wielu zamków, nie dbali wiele o nowy nabytek. W 1574 roku był on już opisywany jako opuszczony.
Architektura
Zamek Himlštejn wzniesiono na stromym szczycie bazaltowego stożka, wysoko nad doliną potoku Pekelskiego, uchodzącego w pobliżu miasta Stráží nad Ohří do rzeki Ochrzy. Wysoka na 634 metrów n.p.m. zamkowa skała przewyższała o ponad 300 metrów okoliczne tereny. Usytuowanie zamku na takim terenie w pierwszej połowie XV wieku było zapewne reakcją na rozwój broni ogniowej w dobie walk husyckich. Kosztem wygody mieszkalnej uzyskiwano zabezpieczenie przed ostrzałem dział, które trudno byłoby podprowadzić w tak ciężkim terenie.
Dostęp do zamku prowadził od południa i następnie wschodu, gdzie droga osiągała przekop i budynek bramny o rzucie prostokąta i wymiarach 8,5 x 5,3 metra. Powyżej drugą bramę tworzył portal umieszczony w głównym murze obronnym. W ścianie obok bramy znajdował się również drugi duży portal, który mógł prowadzić na teren międzymurza, otaczającego zamek wraz z suchą fosą. Obydwa portale były półkoliście zamknięte. Południowy miał 3 metry szerokości i posiadał otwór na rygiel, którym można było blokować drzwi, zaś portal północny miał 1,7 metra szerokości i nie posiadał żadnej widocznej blokady. Obronę zewnętrznej strefy wzmacniały ziemne obwałowania przystosowane do użycia broni palnej, rozmieszczone wokół zamku w czterech miejscach (dwa od zachodu, po jednym od południa i wschodu).
Rdzeń zamku podzielony był na dwie części: dolną i górną. Po stronie południowej (dolnej), w narożu zamku umieszczono czworoboczną (na planie trapezu) wieżę mieszkalną o wymiarach 15 x 8,2 x 12,5 x 8,5 metra z dłuższą osią na linii wschód – zachód. W jej zachodniej partii mieściła się klatka schodowa łącząca piwnicę z parterem. Piwnica składała się z większej komory która została wtórnie przykryta sklepieniem kolebkowym oraz mniejszego pomieszczenia w części zachodniej, także przesklepionego i sąsiadującego ze schodami. Parter oraz pierwsze piętro wieży przykryte były płaskimi, drewnianymi stropami. O ile najniższa kondygnacja doświetlana była jedynie wąską szczeliną, to pierwsze piętro od południa otwierało się już większym oknem o półkolistym zwieńczeniu. Na tej podstawie można by sądzić, że wieża pełniła również funkcje mieszkalne, choć jej główną funkcją była obrona znajdującej się poniżej bramy i drogi dojazdowej do zamku.
Górną, północną część rdzenia zamku wypełnia prawie w całości rozległa budowla o wymiarach 22 x 15 metrów, być może zbudowana pod koniec XV wieku. Być może składała się ona z dwóch osobnych budynków, stojące przy wschodniej i zachodniej skarpie z wolną przestrzenią pośrodku. Mogła być również jednym dużym budynkiem o trzech traktach z małym dziedzińcem jedynie od południa. Jakkolwiek było, z pewnością budowla ta mieściła pod koniec średniowiecza główne pomieszczenia mieszkalne zamku.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego z zamku zachowały się pozostałości wieży mieszkalnej, przylegającego do niego muru z bramą, relikty bramy podzamcza i zabudowy po stronie północnej. Obszar zamku jest obecnie zalesiony, a wstęp na niego wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Čechy, t. III, red. Z.Fiala, Praha 1984.
Sýkora M., Hrady doby husitské, Most 2013.