Historia
Zamek został wzniesiony około połowy XIII wieku przez przedstawiciela rodu Ronovców. Był on ważną strażnicą zabezpieczającą górskie szlaki prowadzące z Łużyc i Śląska do Czech. W 1257 roku pisał się z niego Častolov, jednak nie wiadomo czy odnosiło się to do opisywanego zamku, czy do warowni Frýdlant w Czeskiej Lipie. Pierwsza pewna wiadomość o zamku pojawiła się w 1278 roku, kiedy to król Przemysł Ottokar II sprzedał „Castrum Vridelant” pochodzącemu z Saksonii Rudolfowi Biberštejn. Jego ród posiadał zamek przez prawie trzysta lat, dokonując jego rozbudowy i utrzymując jako centrum zarządzania okolicznymi, rozległymi majątkami.
W okresie wojen husyckich Biberštejnowie konsekwentnie zajmowali postawę antyhusycką, co sprowokowało liczne najazdy bożych bojowników na Frýdlant. Miały one miejsce w latach 1427, 1428, 1430 i w 1432 roku, przy czym przynajmniej raz, w 1428, zamek został spalony. W drugiej połowie XV wieku Biberštejnowie należeli do przeciwników husyckiego króla Jerzego z Podiebradu. W 1469 roku we Wrocławiu zaprzysięgli nawet lojalność królowi węgierskiemu Maciejowi Korwinowi.
W 1551 roku gałąź rodziny z Frýdlantu wymarła, a czeska komora królewska odrzuciła roszczenia Biberštejnów z Łużyc do spadku. W efekcie zamek został sprzedany Bedrichowi z Redern, którego rodzina w latach 1582 – 1602 dokonała gruntownej przebudowy zamku na renesansową rezydencję. Utracił on wówczas niemal całkowicie znaczenia obronne, tak więc gdy w trakcie wojny trzydziestoletniej w 1636 roku zajęli go Szwedzi, postanowili oni na terenie podzamcza wznieść nowożytne obwarowania bastionowe. Z racji, iż zamek posiadał duże znaczenie strategiczne, często przechodził wówczas z rąk do rąk i doznawał zniszczeń. Ucierpiał między innymi w latach 1635-1636, 1639-1640 i w 1642. Trzy lata później Szwedzi ponownie podbili Frýdlant i pozostali tam aż do 1649 roku.
Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej rezydencję dzierżyła rodzina Gallas. W 1676 i 1684 roku na zamku wybuchały pożary, co wymusiło jego naprawy i w związku z tym dalsze modyfikacje budowlane. Kolejne przekształcenia miały miejsce w drugiej połowie XVIII wieku i w XIX wieku. W okresie tym Gallasowie zgromadzili na zamku duże kolekcje dzieł sztuki, które w 1801 roku udostępnili społeczeństwu. Ostatnie zniekształcenia pierwotnego wyglądu zamku przyniosła neorenesansowa przebudowa z lat 1867-1870. W 1945 roku Frýdlant przeszedł na własność państwa i urządzono w nim muzeum.
Architektura
Zamek został wzniesiony na wzgórzu w zakolu rzeki Witka (Smědá). Pierwotnie składał się z owalnego pierścienia murów obronnych (około 48 na 30 metrów) poprowadzonych wzdłuż krawędzi stoków. W północnej części dziedzińca usytuowano dużą cylindryczną wieżę (stołp) o średnicy około 10 metrów i grubości murów dochodzącej do 3,7 metra. Najstarszy, lekko zakrzywiony budynek mieszkalny znajdował się po zachodniej i północno – zachodniej stronie. Był on dostawiony do wewnętrznej ściany murów, posiadał sklepioną piwnicę i prawdopodobnie dwa piętra. Pod koniec XIV lub na początku XV wieku wzniesiono kwadratową wieżę bramną po stronie południowo – wschodniej, a w połowie XV stulecia zamek otoczono zewnętrznym, niższym murem, wzmocnionym kwadratowymi, otwartymi od strony międzymurza basztami i dużą wieżą bramną od strony północnej. Na początku XVI wieku murowane obwarowania otrzymało podzamcze. W okresie tym także mur zewnętrzny, parchamowy wzmocniono basztami przystosowanymi do broni palnej.
Stan obecny
Zamek przetrwał do czasów współczesnych w formie jaką nadały mu przebudowy ze stuleci od XVI do XIX. Jego średniowieczne korzenie przypomina ledwo widoczna górna część stołpu, zatopiona w późniejsze skrzydła mieszkalne i zwieńczona nowożytnym hełmem. Zobaczyć można również przebudowaną wieżę bramną prowadzącą na teren dawnego podzamcza oraz baszty zewnętrznego pierścienia obwarowań z XV/XVI wieku. Obecnie na zamku funkcjonuje posiadające bogate kolekcje muzeum. Czynne jest ono od 30 marca do 29 października w godzinach od 9.00 do 15.30 lub później w zależności od pory roku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Čechy, t. III, red. Z.Fiala, Praha 1984.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.