Historia
Po raz pierwszy castrum Dražice został wymieniony w 1264 roku. Wzniósł go Řehník z Litovic, syn Budislava, przodek późniejszej możnej rodziny panów z Dražic. Řehník był podkomorzym królowej, a później pełnił ważną funkcję burgrabia zamku praskiego, natomiast jeden z jego braci został w 1258 roku wybrany biskupem Pragi jako Jan III. Jak zaświadcza list biskupi z 1338 roku, budowa zamku nie została zakończona przez Řehníka. W chwili jego śmierci w 1279 roku brakowało fragmentów murów, a zwłaszcza ich zwieńczeń i chodników dla straży. Budowę ukończyli dopiero w latach 1302-1318 jego synowie: Jan, który został biskupem Pragi w 1301 roku i jego brat Řehník.
Biskup Jan IV wdał się w pierwszej połowie XIV wieku w długotrwały spór z zakonami żebraczymi, które zaczęły wówczas konkurować o pieniądze i wpływy z duchowieństwem świeckim. Konflikt oparł się nawet o papieża, do którego do Awinionu udał się Jan osobiście w 1318 roku. Do Czech powrócił dopiero po jedenastu latach, w 1329 roku, przesiąknięty środowiskiem i kulturą południowej Francji. Wraz z nim przybył także mistrz budowlany Wilhelm i trzech innych budowniczych, którzy zaczęli wprowadzać na terenie Czech nowe gotyckie formy budowlane. Na polecenie Jana, w Roudnicach nad Labem wznieśli murowany most, pierwszy nad Łabą, a dopiero trzeci na terenie Czech. Następnie czerpiąc z wzorców południowo-francuskich w latach 1333-1334 przebudowano także zamek Dražice.
Po śmierci biskupa Jana IV z Dražic w 1343 roku zamek przeszedł na jego brata Řehořa, a później bratanka Jana z Dražic, kanonika ołomunieckiego, który założył pobliskie miasto Benátky nad Jizerou. Na przełomie XIV i XV wieku zamek przeszedł we władanie rodu Vartenberków, a dwa lata później otrzymał go Aleš Škopek z Dubé. Podczas wojen husyckich zamek został spalony przez armię katolicką w 1424 roku. Odbudowany, został ponownie zniszczony w 1448 roku przez wojska króla Jerzego z Podiebradów. W tym czasie jego właścicielem był ród panów z Kunvaldu, którzy sprzedali go Hynkovi Bořitovi z Martinic, a ten Bedřichovi z Donína. Nowy właściciel w 1526 roku wzniósł wygodniejszą rezydencję w Benátkách, a na starym zamku przebywał coraz rzadziej. W 1599 roku zamek Dražice opisywany był już jako opuszczony i zrujnowany.
Architektura
Zamek nie posiadał zbyt dogodnych, naturalnie obronnych warunków terenowych, dlatego ze wszystkich stron chroniony był przez głębokie rowy, do których na północy i wschodzie dodano gliniano – ziemny wał. Jedynie po stronie wschodniej i północnej stok był nieco bardziej stromy, opadając w dolinę rzeki Izery. Po stronie zachodniej na szerokim płaskowyżu usytuowano przedzamcze z zabudową gospodarczą. Stamtąd wiodła droga do zamku, przekraczając po moście głęboki rów od północy. Brama chroniona była przez cylindryczną wieżę o około 9 metrach średnicy. Tuż za nią znajdował się pałac zamkowy, prawdopodobnie połączony mostkiem na pierwszym piętrze z wieżą. Dom składał się z sześciu pomieszczeń, ułożonych w dwa trakty. Dwa pomieszczenia południowo-wschodnie zwieńczone były częściowo zachowanymi sklepieniami krzyżowymi, opartymi na centralnych filarach. Budynek mieszkalny stał swobodnie w zachodniej części dziedzińca w sąsiedztwie studni o 12 metrach głębokości, po stronie północnej. Otaczały go mury obronne o planie zbliżonym do prostokąta, zwieńczone krenelażem który wykonano w XIV wieku. W odróżnieniu od starszej konstrukcji wzniesionej z piaskowca, górne partie murów dobudowano z cegły.
Przebudowa z lat 30-tych XIV wieku dotyczyła głównie budynku mieszkalnego. Z dawnej konstrukcji pozostawiono tylko przyziemie, na którym wybudowano trzy nowe piętra mieszkalne z niskim poddaszem. Po stronie południowej budynek powiększono o kwadratową wieżę, na której drugim piętrze biskup urządził kaplicę. Pomieszczenia pałacu zaopatrzono w drewniane, płaskie stropy, za wyjątkiem przyziemia wieży czworobocznej, która otrzymała sklepienie kolebkowe i kaplicy, którą ozdobiono sklepieniem krzyżowo – żebrowym opartym na kielichowatych konsolach. We wschodniej części pałacu, na obu piętrach komnaty ogrzewane były kominkami, z których zachowały się zaokrąglone wnęki i resztki stożkowych płaszczy. Główne pomieszczenia reprezentacyjne umieszczono na drugim piętrze. O ich niezwykłym bogactwie architektonicznym świadczą dwa zachowane okna wychodzące na południe. Zostały one osadzone w głębokich, zasklepionych wnękach ze ściętymi krawędziami i bocznymi siedzeniami oraz zwieńczone trójliściami i innymi formami maswerków. Oprócz przebudowy starszego pałacu, francuscy mistrzowie zbudowali również kolejne skrzydło zamkowe, przystawione do czołowej kurtyny wschodniej, wykonane głównie z doskonale wypalanych cegieł. Kolejny budynek znajdował się w narożniku południowo – zachodnim.
Zamek po przebudowie Jana IV z Dražic był wystawnym i reprezentacyjnym gotyckim obiektem o wysokiej jakości wykonania. Była to wówczas budowla odosobniona na terenie Czech (porównywalnym założeniem był zamek w Litovicach, także rozbudowany przez Jana IV, oraz nieco późniejszy królewski pałac na zamku praskim, przebudowany z inicjatywy Karola IV), czerpiąca silne aspiracje z architektury południowo francuskiej.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowały się jedynie fragmenty XIV wiecznego pałacu wraz z paroma oknami oraz fragmenty murów po stronie zachodniej, północnej i wschodniej. Wstęp na teren znajdującego się obok spichlerza zamku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Dodatky 2, Praha 2005.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Čechy, t. III, red. Z.Fiala, Praha 1984.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.