Historia
Zamek Drahotuše został wzniesiony przez Bohusa z Drahotuš, jednego z czołowych stronników króla Przemysła Ottokara II, na krótko przed 1269 rokiem. Po raz pierwszy odnotowano go w 1278 roku („Bohussie de Drahothuss”). Na przełomie XIII i XIV wieku zamek dzierżył rycerz – raubritter Friduš z Linavy. Jego rozbójnicza działalność doprowadziła do zburzenia zamku około 1312 roku, choć wrócił on później w ręce dziedziców Bohusa i został odbudowany.
Potomkowie Bohusa dzierżyli zamek do 1371 roku, kiedy to sprzedali go margrabiemu morawskiemu Janowi Henrykowi, bratu cesarza Karola IV Luksemburskiego. Jego syn i następca Jodok, z powodu długów zastawił zamek w 1408 roku Ctiborovi z Cimburka. Ctibor wraz ze swym bratem Janem Tovacovskym z Cimburka byli zwolennikami husytyzmu, jednak w 1423 roku w obliczu nadchodzących wojsk cesarza Zygmunta i oblężenia siedziby braci w Náměšť na Hané, musieli złożyć przyrzeczenie przejścia na stronę katolicką i wpuszczenia wojsk do Drahotuše.
Pod koniec wojen husyckich zamek został zajęty przez Bočka Puklice, który wcześniej pełnił funkcję naczelnego dowódcy wojsk husyckich na północnych Morawach. Prawdopodobnie za jego czasów obwarowania zamku, zwłaszcza po stronie północnej, zostały znacząco wzmocnione. Miało to zapewne związek z wykorzystywaniem przez Bočka w latach 1448-1449 zamku jako siedziby i bazy do grabieży. W połowie XV wieku Drahotuše dzierżył Vok z Sovinca, już jednak przed 1464 rokiem zamek powrócił do prawowitych rąk panów z Cimburka. Ci osadzili na zamku burgrabiego Jana Zuba z Moraw, poczynającego sobie jednak jak udzielny pan. W 1476 roku Ctibor Tovačovský z Cimburka sprzedał zamek Vilémowi z Pernštejna, lecz wkrótce potem warownia została opuszczona i popadła w ruinę.
Architektura
Zamek został wzniesiony na podłużnym cyplu o osi północ – południe, wysuniętym z rozległego masywu i tworzącym kraniec doliny rzeki Jezernicy, płynącej po stronie zachodniej. Tam oraz od południa zbocza były najwyższe i najbardziej strome. Znaczną ochronę zapewniał również wąski jar po stronie wschodniej. Najbardziej zagrożony był odcinek północy, w którym wąski grzbiet cypla łączył się ze stopniowo rosnącym terenem większego wzgórza. Obwarowania zamku przystosowano kształtem do formy terenu, który nadał murom obronnym owalny rzut o wymiarach około 55 x 27 metrów, z prostą, niejako uciętą południową częścią. Zewnętrzną strefę obrony zamku stanowiła sucha fosa i ziemny wał otaczające całe założenie, przy czym przekop w najokazalszej części północnej był szeroki na 22 metry i głęboki aż na 10 metrów.
W zaokrągleniu muru po stronie północnej usytuowana była cylindryczna wieża o średnicy 8,5 – 9 metrów, zapewne o funkcji bergfriedu. Na południe od wieży wzniesiono główny budynek mieszkalny ustawiony dłuższymi bokami na linii północ – południe. W przyziemiu posiadał on dwa pomieszczenia. Za nim, oddzielony poprzecznym murem o grubości 2,5 metra, znajdował się kolejny budynek, ustawiony odmiennie, dłuższymi bokami na linii wschód – zachód. Ewentualnie złożony był on z dwóch oddzielnych skrzydeł pomiędzy którymi funkcjonował przejazd (brama na główny dziedziniec prowadzić mogła zarówno przez budynek, jak i pomiędzy dwoma mniejszymi skrzydłami). W obu wypadkach różnica wysokości terenu między podzamczem a zamkiem górnym sprawiała, iż wejście musiało prowadzić po drewnianej rampie lub schodach.
Drahotuškie podzamcze znajdowało się nietypowo w tylnej, a nie przedniej, frontowej części zamku. Wjazd na jego niewielki dziedziniec umieszczono w czworobocznej wieży bramnej po stronie południowo – wschodniej. Wieża ta znajdowała się w narożniku drugiego, zewnętrznego obwodu murów, który został wzniesiony na początku XV wieku i obejmował nie tylko podzamcze, ale również rdzeń zamku, wokół którego z trzech stron tworzył parcham. Obok wieży bramnej znajdować się mógł czworoboczny budynek, a kolejne, prawdopodobnie drewniane lub szachulcowe pomieszczenia były przystawione do muru obronnego podzamcza. Znacznie rozbudowane obwarowania zamek posiadał na wschodzie, przy umieszczonej wzdłuż stoku wzniesienia drodze dojazdowej na podzamcze. Usytuowano tam budynek przybramny – strażnicę lub budynek bramny z przejazdem w przyziemiu. Bramę poprzedzono kolejnym mostem ponad fosą.
Około połowy XV wieku, daleko po północnej stronie rdzenia zamku, na grzbiecie cypla wzniesiono dwie strażnice, być może składające się z murowano – drewnianych wież oddzielonych dwoma przekopami. Bliższa umieszczona została na wzgórzu o wymiarach 11 x 7 metrów, dalsza zaś, oddzielona rowem o głębokości do 6 metrów i szerokości 8 metrów, na wzniesieniu o wymiarach 13 x 11 metrów, otoczonym obwodowym przekopem szerokości 5-8 metrów i zewnętrznym wałem po stronie północnej, wschodniej i południowo-wschodniej. Ta druga, najbardziej wysunięta na północ część założenia, znajdowała się w odległości aż 250 metrów od czoła zamku górnego. Obie chroniły wrażliwego punktu przewyższającego rdzeń zamku o 4 metry i jednocześnie górowały nad drogą dojazdową do zamku.
Stan obecny
Zamek do czasów współczesnych przetrwał jako mocno zdegradowana ruina. Widoczne są dolne partie głównego budynku mieszkalnego, południowej zabudowy gospodarczej, fragmentów murów obronnych oraz pozostałości masywnej cylindrycznej wieży. Dostęp do ruin zamku możliwy jest po przejściu niebieskim szlakiem około jednego kilometra ze wsi Podhoří, leżącej od południa u podstawy zamkowego wzgórza. W osadzie znajduje się kościół św. Pawła. Jego początki sięgają średniowiecza, ale obecnie zatracił on gotyckie cechy stylistyczne.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Morava, t. II, red. Z.Fiala, Praha 1983.
Plaček M., Hrady a zámky na Moravě a ve Slezsku, Praha 1999.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.
Sýkora M., Hrady doby husitské, Most 2013.