Historia
Zabytki odkryte w trakcie badań archeologicznych wskazują, iż Drábské Světničky były zamieszkiwane od neolitu do wczesnej epoki brązu, czyli od około 3000 do 1700 roku przed n.e. Następnie przerwa osadnicza trwała około 1000 lat, aż do początku nowej ery.
Średniowieczny zamek założono być może w XIII wieku. Pierwsze doniesienia historyczne pojawiły się około roku 1400, kiedy to obszar ten należał do klasztoru cystersów w Hradiště. W 1420 roku po spaleniu klasztoru w trakcie wojen husyckich, jego majątki rozgrabiła okoliczna katolicka szlachta: Vartmberkovie, Ronovci i panowie z Michalovic. Jedynymi zwolennikami husyckich taborytów byli wówczas władykowie z Valečova, którzy byli bliskimi przyjaciółmi przywódcy taborytów Jana Žižki. W 1424 roku zdobył on Turnov i zamek Valdštejn, a rok później zamek Michalovice, dzięki czemu husyci mocno uchwycili okoliczne ziemie. Przyjmuje się, iż dzięki temu po 1430 roku Drábské Světničky zostały odnowione i funkcjonowały przez niedługi czas.
Architektura
Zamek został wzniesiony na szczycie skalnej formacji dochodzącej do 86-141 metrów wysokości nad wodami rzeki Izery (15-40 metrów do dolnego poziomu skał), w miejscu które w średniowieczu przecinały liczne bagna i moczary. Usytuowano go na siedmiu blokach piaskowca, oddzielonych od siebie otworami i wąskimi szczelinami. Drewniane budynki umieszczono na ich szczytach, lecz wiele z pomieszczeń wykuto w skałach, tworząc niesamowity system wewnętrznych przejść i pomieszczeń, łączonych nadwieszanymi mostkami oraz gankami.
Wejście do zamku umieszczono po stronie wschodniej, między skałami zwanymi Drzwi Kobiet. Stamtąd droga prowadziła wzdłuż północnego skraju ostańca do północno – zachodniego narożnika, gdzie zakręcając po drewnianych mostach, między skałami wracało się do tzw. części wejściowej, ale już na wyższym poziomie. Tam usytuowano najważniejszą budowlę zamku, wielką wieżę. Została ona zabezpieczona dodatkowo przez palisadę, zagłębioną w powierzchnię skały za pomocą wykutego rowka. Wieża opierała się na dwóch głazach wystających z powierzchni bloku skalnego w kształcie grzybopodobnych wypukłości. Rozdzielała je 1 metrowej szerokości szczelina, skierowana w kierunku wyjścia z zamku. Wieża posiadała cztery narożne słupy osadzone w głębokich otworach w skale, na których opierały się wyższe kondygnacje i pomiędzy którymi umieszczono ściany z desek o długości około 5-7 metrów.
Z wieży mostek prowadził na zachód na niezabudowaną platformę w centralnej części skały, skąd ścieżki się rozchodziły. Jedna wiodła mostem południowym w lewo na blok oddzielony od pozostałych około 7 metrowej szerokości szczeliną. Stwierdzono w nim tylko kwadratowy, głęboki na około 4,5 metra dół, tradycyjnie uważany za więzienie. Druga ścieżka odgałęziona z centralnej skały, wiodła przez wąską szczelinę, prawie całą pokrytą drewnianą podłogą, do zabudowań mieszkalnych na zachodzie. Zgodnie z otworami w skałach znajdował się tam spory drewniany budynek o wymiarach 3 x 4,5 metra z mniejszym aneksem przyłączonym od wschodu. Po stronie zachodniej usytuowano kolejną budowlę, będącą najprawdopodobniej wieżą, połączoną na wysokości piętra mostkiem z wcześniejszym budynkiem. Wieża została wciśnięta w zadaszony ganek, który znajdował się na zachodniej krawędzi skały, zwróconej w dolinę Izery. Miał on 100-170 cm szerokości, być może wycięte okna lub otwory strzeleckie oraz prawdopodobnie zwieńczony był dwuspadowym dachem. Ganek łączył się oprócz wspomnianej wieży w południowo – zachodnim narożu z prostokątną wieżą na północnym krańcu tak zwanego bloku kuchennego. Na skale tej były jeszcze dwie kolejne chaty, których fundamenty były bardzo starannie osadzone w skalnej powierzchni. Posiadały one wystające końce (tak zwane „zagłówki”), umieszczone w specjalnych kieszeniach w kamieniu, aby zabezpieczyć konstrukcję przed przechyleniem lub poślizgnięciem na gładkiej powierzchni skały. System zabudowy powierzchniowej uzupełniały pomieszczenia wykute w skałach, spośród których oprócz wspominanego „więzienia”, istniała jeszcze „kuchnia” i „kaplica”.
Stan obecny
Zabudowa drewniana średniowiecznego zamku nie zachowała się do dnia dzisiejszego w najmniejszym stopniu, jednak dzięki umieszczeniu jej w skalnych formacjach, nawet po wiekach możemy dostrzec pierwotne rozplanowanie i układ zamku, sprawiającego niesamowite wrażenie nawet dzisiaj. Jako że Drábské Světničky od dawna budziło zainteresowanie, na skałach ujrzeć można petroglify i inskrypcje sięgające nawet XVI i XVII wieku. Wycieczka po zamku jest bezpłatna i przebiega bez przewodnika. Zwiedzanie możliwe jest od 1 kwietnia do 31 października, w godzinach dziennych, za wyjątkiem dni z niesprzyjającymi warunkami pogodowymi.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Čechy, t. III, red. Z.Fiala, Praha 1984.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.