Historia
Kościół Zwiastowania Panny Marii (zwany także U Svatých) został zbudowany w drugiej ćwierci XIV wieku, kiedy to ufundowane zostało prezbiterium, powiększone następnie o korpus nawowy i zakrystię. Budowę całości zakończono w trzeciej ćwierci XIV stulecia wraz ze wzniesieniem północnej wieży. Na bocznej ścianie fasady pod dachem wewnątrz kościoła umieszczono datę „1522”, która najpewniej wskazywała rok naprawy kościoła. W 1648 roku uderzył w niego piorun, a na skutek pożaru zawaliło się sklepienie w nawie głównej. Do 1894 roku teren wokół świątyni wykorzystywany był jako cmentarz. Pierwotnie w bliskiej odległości stał również drugi, romański kościół pod wezwaniem św. Jakuba, jednak został rozebrany pod koniec XVIII wieku. Nowożytne naprawy kościoła Zwiastowania Panny Marii przeprowadzano dwukrotnie w drugiej połowie XIX wieku. Gruntowną renowację kościoła zakończono przed 1920 rokiem.
Architektura
Kościół został wzniesiony na wschód od miasta lokacyjnego, poza jego murami obronnymi, w bardzo bliskiej odległości od położonego po jego północnej stronie romańskiego kościoła św. Jakuba. Otrzymał prawie kwadratowy, obszerny korpus o wymiarach 14,3 x 12,2 metra, dostępny gotyckimi ostrołukowymi portalami od zachodu i północy. Umieszczone od wschodu węższe prezbiterium o wielkości 10,1 x 4,9 metra dostawione zostało do niego niesymetrycznie, z przesunięciem od osi ku północy (właściwie to nawę, jako późniejszą, dostawiano do prezbiterium). Prezbiterium utworzono z jednego prostokątnego przęsła oraz wielobocznego zamknięcia na wschodzie, które nie zostało od zewnątrz opięte przyporami. Od strony południowej przy prezbiterium usytuowano czworoboczną zakrystię, a od północy kwadratową w planie wieżę.
Elewacje prezbiterium przepruto trzema ostrołucznymi oknami, wypełnionymi dwudzielnymi maswerkami. Po bokach laskowania umieszczono trójliście, zaś górne partie maswerków utworzono z sześciolistnej rozety w jednym oknie oraz z koła z wpisanymi trójliściami w drugim. Trzecie okno w górnej części wypełniły dwa trójliście o bardzo zaostrzonych czubach kontrastujące z trójliściem o kolistych zakończeniach. Bardzo wąskie, lancetowate okna korpusu przebito od północy, na południu, a także od zachodu. Umieszczone w korpusie portale otrzymały profilowane, ostrołuczne ościerza osadzone na cokołach.
Wewnątrz prezbiterium pomimo braku przypór przykryto sklepieniem krzyżowo – żebrowym w przęśle prostokątnym i sklepieniem sześciodzielnym nad wschodnim wielobokiem. Nawę oddzielono od niego ostrołuczną, sfazowaną obustronnie arkadą tęczy z archiwoltą osadzoną na profilowanych impostach. Korpus nawowy pierwotnie zapewne przedzielony był środkowym filarem na dwie nawy i także zasklepiony. Prezbiterium zostało połączone ostrołucznymi portalikami z zakrystią i przyziemiem wieży, a w XVI wieku pokryte ściennymi polichromiami.
Stan obecny
Kościół U Svatých choć co najmniej raz niszczony, a następnie kilkukrotnie remontowany, zachował jednak swój pierwotny gotycki wygląd, za wyjątkiem zniszczonego sklepienia korpusu nawowego i przekształconych okien w ścianie południowej i zachodniej. Wymieniona została także więźba dachowa oraz maswerki w oknach wieży, a korpus od południa wzmocniono przyporami, dodanymi zapewne wtórnie z powodu kłopotów ze statyką. Po raz ostatni odnowiony na początku lat 90-tych, kościół od tego czasu służy jako kaplica pogrzebowa.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hostaš K., Vaněk F., Soupis památek historických a uměleckých v Království českém, ročník 17. Politický okres Domažlický, Praha 1902.
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. I, Praha 1977.