Historia
Osada Dobrš już we wczesnym średniowieczu posiadała duże znaczenie, o czym świadczyłoby funkcjonowanie w niej aż dwóch kościołów romańskich, prawdopodobnie związanych z książęcym grodem. Najwcześniejsza wzmianka pisana o Dobrš, w której jako właściciel wymieniany był Přibík zwany Kočík, pochodziła z 1377 roku. Wiadomo także, iż jego synowie Jan, Vintíř i Přibík na przełomie XIV i XV wieku pełnili służbę u joannitów ze Strakonic. Sam zamek, a właściwie wieża mieszkalna, prawdopodobnie powstała w XIV wieku, przy czym do jej rozbudowy przyczynił się kolejny członek rodu, Václav, potwierdzony źródłowo od 1454 roku. Zapewne dokonał on naprawy ze zniszczeń poczynionych w okresie wojen husyckich.
Od 1516 roku Dobrš dzierżył Krzysztof Koc; do jego majątku należały także dwór, browar i wsie Dobrš, Radkovice, Němčice, Kváskovice i Zálezly. W 1597 roku Václav dokonał gruntownej przebudowy średniowiecznego zamku na nową renesansową rezydencję. Gdy zmarł w 1608 roku, majątek został podzielony aż na cztery części, pomiędzy różne gałęzie jego rodziny. Do ich ponownego połączenia doszło dopiero w latach 30-tych XVII wieku, kiedy to całość przejęła Anna z Říčan. Kolejni właściciele zmieniali się dość często. W 1692 roku Hubert Zikmund Althan wyburzył część zabudowań by wznieść nowy barokowy pałac, którego jednak nigdy nie dokończył. Kolejnym właścicielem był Adam František Schwarzenberg, który zakupił rezydencję w 1707 roku. Od tamtego czasu aż do 1800 roku zamieszkiwali w niej urzędnicy i pracownicy gospodarstwa rolnego. Następnie w barokowej części zamku otwarta została szkoła.
W XIX wieku budowla niszczona była dwukrotnie wichurami, a dodatkowo w 1911 roku częściowo spłonęła. Zniszczoną rezydencję w 1911 roku odkupił Josef Menčík, kolekcjoner i pasjonat, znany jako ostatni czeski rycerz, który w 1938 roku samotnie wyjechał konno w pełnej zbroi rycerskiej przeciwko nazistowskim czołgom. Zmarł w 1945 roku, kilka dni po tym gdy jego zamek został znacjonalizowany. Ponownie podupadła budowla doczekała się gruntownej naprawy i renowacji dopiero w 1997 roku.
Architektura
Najstarszą częścią założenia była czworoboczna wieża otoczona owalnymi w planie obwarowaniami o średnicy około 27 metrów i nawodnioną fosą. Pomieszczenia mieszkalne znajdowały się w niej na trzecim piętrze, przyziemie zapewne, jak to zazwyczaj bywało, przeznaczono na funkcje gospodarczo – magazynowe, a kondygnację najwyższą na potrzeby obronne. Najniższa kondygnacja przykryta została sklepieniem kolebkowym, zaś górne piętra rozdzielone były drewnianymi stropami z belkami osadzanymi w otworach pozostawionych w murze. Na trzecim, mieszkalnym piętrze znajdowały się większe okna z kamiennymi bocznymi siedziskami umieszczonymi w niszach oraz wykusz latrynowy.
W okresie późnogotyckim, najpewniej około połowy XV wieku pierwotne obwarowania drewniano – ziemne zastąpiono kamiennym murem, połączonym z wieżą mieszkalną od strony wschodniej i zachodniej. Zabudowę mieszkalną powiększono wówczas o skrzydło zachodnie, przystawione do wewnętrznej ściany murów obronnych i do wieży czworobocznej. Posiadało ono trzy pomieszczenia na poziomie parteru, prawdopodobnie w typowym dla średniowiecza układzie ze środkową sienią i dwoma bocznymi izbami. Drugie, węższe skrzydło wzniesiono przy kurtynie wschodniej i zaopatrzono w wieżę lub budynek bramny, wysunięty na wschodzie w całości przed lico murów budynku. Prowadzić do niego musiał drewniany, po części zwodzony most przerzucony nad fosą.
W XVI wieku po południowej i północnej części wieży bramnej dostawiono dwa dodatkowe skrzydła o z grubsza prostokątnych rzutach, usytuowane dłuższymi ścianami prostopadle do przejazdu bramnego. Każde z nich mogło mieć niezależny wjazd od strony czoła zamku. Zapewne zaniknął też wówczas drewniany ganek obronny okalający wieżę mieszkalną, lecz została ona podwyższona o dodatkową kondygnację.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego zachowała się zrujnowana mieszkalna wieża główna oraz przekształcone w czasach nowożytnych, przylegające do niej skrzydło mieszkalne. Zabudowania te znajdują się w rękach prywatnych i prawdopodobnie nie są udostępnione do zwiedzania, lecz podobno po skontaktowaniu się z właścicielem istnieje możliwość wejścia do zamku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Anderle J., Brych V., Chotěbor P., Durdík T., Fišera Z., Procházka Z., Rykl M., Slavík J., Svoboda L., Úlovec J., Encyklopedie českých tvrzí, t. 1, Praha 1998.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Čechy, t. V, red. Z.Fiala, Praha 1986.