Divice – wieża mieszkalna

Historia

   Najstarsza zachowana wzmianka pisemna o Divicach pojawiła się w 1318 roku informując o trzech właścicielach miejscowych dóbr: Onešu, Juříku i Vratislavie. W 1346 roku Divice dzierżył niejaki Léva z Divic, a jego potomkowie mieszkali tu aż do 1481 roku. W ich czasach wzniesiona została gotycka murowana wieża mieszkalna, pochodząca co najmniej z początku XV wieku.
   W 1482 roku właścicielem Divic był Zikmund Fremut z Krásnégo Dvora, po którym miejscowi panowie kilkukrotnie się zmieniali (Jiřík Osterský z Sulevic, Jan z Kauče i Jan Hrzek z Mšenogo), aż w 1529 roku majątek kupił Jiřík z Lobkovic. Jego syn o imieniu Jindřich po 1560 roku rozpoczął renesansową przebudowę wieży i zabudowań dworskich, którą kontynuował kolejny przedstawiciel Lobkoviców, Děpolt młodszy. Prace te tak zadłużyły Děpolta, iż był zmuszony sprzedać inne nieruchomość w celu utrzymania majątku divickiego. Ostatecznie musiał sprzedać i Divice wraz z wieżą mieszkalną, które w 1596 roku kupił Jan z Šelmberka. Już w 1601 roku po szybkiej śmierci poprzednika nowym właścicielem był Kryštof z Lobkovic. W dobrach jego potomków Divice pozostały do 1656 roku. Późniejsi właściciele często się zmieniali, dopiero od 1802 roku na dłużej miejscowe dobra przejął ród Schwarzenberków. Rozebrali oni i przekształcili większość zabudowań dworskich około 1810 roku.

Architektura

   Wieża zbudowana została na niewielkim wzniesieniu, na planie kwadratu, otrzymując smukłą sylwetkę o aż pięciu kondygnacjach. Spośród nich przyziemie i pierwsze piętro zwieńczono sklepieniami kolebkowymi (sklepienie pierwszego piętra założono w trakcie XVI-wiecznej przebudowy), wyższe piętra przykryto natomiast drewnianymi, płaskimi stropami. Pierwotne wejście prawdopodobnie znajdowało się na poziomie pierwszego piętra w elewacji wschodniej, gdzie dostępne było za pomocą drabiny lub zewnętrznych drewnianych schodów, które można było łatwo zdemontować w chwili zagrożenia. Komunikację pionową początkowo zapewniać musiały drabiny lub drewniane schody, dopiero w XVI wieku drugie i trzecie piętro połączono schodami osadzonymi w grubości muru północnego.
   Przeznaczenie poszczególnych kondygnacji z pewnością nawiązywało do schematu spotykanego w innych średniowiecznych budowlach tego typu. Najniższa kondygnacja, dostępna jedynie z poziomu pierwszego piętra, musiała służyć jako magazyn i spiżarnia. Pierwsze piętro mogło być formą sieni wejściowej, natomiast górne kondygnacje najpewniej pełniły funkcje mieszkalne. Szczególną rolę odrywać mogło trzecie piętro, oświetlane czterema oknami (po jednym z każdej strony świata) zaopatrzonymi w boczne kamienne siedziska w niszach. Pierwotnie znajdowało się tam również przejście na wykusz latrynowy. Okna z głębokimi niszami i siedziskami zastosowano także na najwyższym, czwartym piętrze.

Stan obecny

   Wieża zachowała się do czasów współczesnych, choć jej obecna forma jest efektem nowożytnych przekształceń. Elewacje zewnętrzne zostały otynkowane i pokryte dekoracyjnym sgraffiti (dziś prawie już niewidocznym), portale zostały usunięte lub wymienione na renesansowe, a większość ościeży okiennych przekształcona (nadproże średniowiecznego okna z XV wieku przetrwało jedynie w południowej ścianie pierwszego piętra).

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Anderle J., Brych V., Chotěbor P., Durdík T., Fišera Z., Procházka Z., Rykl M., Slavík J., Svoboda L., Úlovec J., Encyklopedie českých tvrzí, t. 1, Praha 1997.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Čechy, t. III, red. Z.Fiala, Praha 1984.