České Budějovice – Czarna Wieża

Historia

   Wieża została wzniesiona w latach 1549 – 1577. Ze względu na niekorzystne podłoże, przed rozpoczęciem głównych prac grunt musiał zostać wzmocniony palami dębowymi. Pierwotnie służyła jako dzwonnica kościelna i wieża miejska o charakterze strażniczym, ale była także symbolem siły i bogactwa miasta. Początkowo budowę nadzorował Hans Spatz (Giovanni Spatio), następnie Lorenz i Vincent Fugeralowie.
   Nazwa wieży powstała w następnym stuleciu, być może w związku z pożarem i okopceniem budowli. Już w 1617 roku uderzył w nią piorun, choć do większych szkód nie doszło. Na skutek kolejnych uderzeń w 1657 i 1667 częściowemu uszkodzeniu uległ dach wieży. Pierwszą poważną naprawę przeszła w 1697 roku po wielkim pożarze, który zniszczył ponad połowę miasta. Inne były prowadzone w 1809, 1848 i w latach 1980-1985.
   Historia wieży nierozerwalnie związana była z mieszkającymi w niej wraz z rodzinami strażnikami miejskimi, których od 1577 roku było około trzydziestu. Najdłużej urzędującym był w latach 1639-1670 niejaki Thomas Mathiasch, a ostatnim, pracującym do 1950 roku, Franciszek Schestauber. Pomieszczenia mieszkalne strażników zachowały się aż do 1966 roku.

Architektura

   Wieżę usytuowano w centrum miasta w północno-zachodnim narożniku kościoła katedralnego. W większości została zbudowana w stylistyce gotyckiej, jedynie z galerią i górnym zwieńczeniem o cechach renesansu. Wzniesiona została na planie czworoboku o boku długości 11,6 metrów i o siedmiu kondygnacjach murowanych oraz drewnianym ganku otaczającym najwyższą partię wieży. Jej wysokość wynosi 72,29 metry, a elewacje kamienne sięgają 46 metrów nad ziemią. Ściany są grubsze u podstawy (3,1 metra) i zwężają się w górnych partiach. Na szczyt prowadzi 225 schodów. Trzy dolne piętra przepruto niewielkimi prostokątnymi okienkami, trzy wyższe zaopatrzono już w duże ostrołukowe okna.
   W najniższej kondygnacji znalazło się pomieszczenie przykryte sklepieniem kolebkowym, dostępne przez portal od wschodu. Na wyższe piętro, także przykryte kolebką, dostać się można było schodami w przyległej cylindrycznej wieżyczce. Trzecia kondygnacja, zwieńczona już płaskim stropem, oświetlana była trzema niedużymi oknami i połączona z górną częścią wieży za pomocą schodów umieszczonych w grubości murów. Począwszy od czwartej kondygnacji pomieszczenia oświetlały z czterech stron duże okna ostrołukowe, przy czym na wysokim piątym piętrze zamontowane były dzwony. Ponad nimi pierwotnie mieściły się cztery pomieszczenia w których zamieszkiwał miejski strażnik.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Fišera Z., Městské věže: v Čechách, na Moravě a ve Slezsku, Praha 2011.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. I, Praha 1977.

Strona internetowa hrady.cz, Černá věž.
Strona internetowa wikipedia.org, Černá věž (České Budějovice).