Historia
Początki zamku wiążą się z założeniem w Čejkovicach komandorii templariuszy o której pierwsza wzmianka pojawia się w 1248 roku. Jej przebudowa na założenie murowane być może wiązała się z odbudową po kumańskim ataku z 1253 roku. Po upadku i rozwiązaniu zakonu, od 1312 roku Čejkovice przypadły królowi, a wkrótce szlacheckiej rodzinie panów z Lipy. W 1353 roku Čeněk z Lipy przekazał zamek, miasto i wieś Senstráž braciom Albertowi i Vilémowi ze Šternberka. W 1437 roku Čejkovice przeszły natomiast na własność Smila z Nemotic oraz Protivca z Pavlovic, lecz warownia prawdopodobnie została w dobie walk husyckich zniszczona i opuszczona. O jakiś tragicznych wydarzeniach może świadczyć odkrycie na dziedzińcu masowego grobu, w którym pochowano dużą liczbę kobiet i dzieci.
Pod koniec XV lub na początku XVI stulecia zamek został odbudowany przez Protiva Zastřizla. Kolejni właściciele zmieniali się dość często, a w drugiej połowie XVI wieku Albrecht z Víckova przeprowadził renesansową przebudowę budowli. Kolejne przekształcenia po 1624 roku przeprowadzili jezuici, między innymi zakładając na zamku kaplicę. W trakcie wojny trzydziestoletniej w 1645 roku Čejkovice zostały zniszczone przez Szwedów, kolejne spustoszenia poczynili kurucowie w 1705 roku. Za każdym razem zamek był remontowany, co jednak przyczyniało się do coraz większej zmiany pierwotnego wyglądu. Po 1918 roku został przejęty przez nowo powstałe państwo czechosłowackie, niestety w efekcie tego popadł w zaniedbanie, zakończone dopiero generalnym remontem w 1996 roku.
Architektura
Średniowieczne założenie zostało zbudowane na spłaszczonym wywyższeniu terenu, które z trzech stron opadało niewysokimi ale stromymi skarpami do doliny potoku Prušánky. Przystępny dostęp ze strony wschodniej został zabezpieczony przekopaniem ta tym kierunku fosy. Zamek powstał na planie zbliżonym do owalu o wymiarach 42×52 metry, z pojedynczym murem obwodowym muru o grubości 1,5 metra, zamykającym wewnętrzny dziedziniec ze studnią po stronie północnej. Bramę prawdopodobnie umieszczono po stronie północno – wschodniej (lub co mniej prawdopodobne po stronie południowej) z mostem przerzuconym ponad przekopem, a od strony północno – zachodniej dodatkowym zabezpieczeniem był zewnętrzny mur parchamu. Prawdopodobnie został on dobudowany w drugiej połowie XIV lub w XV wieku.
Zabudowę mieszkalno – gospodarczą dostawiono do wewnętrznych ścian muru. Główny ciąg zabudowy znajdował się po stronie zachodniej i północno – zachodniej. Budynek zachodni był sklepiony i posiadał trzy pomieszczenia w przyziemiu. W południowo – zachodnim krańcu dziedzińca umieszczono natomiast czworoboczną, nie połączoną bezpośrednio z murami, wieżę. Była ona najstarszym murowanym elementem komandorii. Posiadała wymiary 8,4 x 6,9 metra, a grubość murów 1, 9 metra. Jej przyziemie było częściowo wykute w skale i dostępne jedynie z poziomu sklepionego pierwszego piętra. Pierwotne wejście do wieży umieszczono od południowego – zachodu, skąd mostkiem można się było dostać na koronę murów obronnych, oddalonych od wieży o jedynie półtora metra. Później do wieży prowadził również ostrołukowy, gotycki portal, dostępny po drewnianym ganku. Dwa górne piętra pełniły funkcje mieszkalne.
Po odbudowie zamku z końca XV wieku główny zachodni mur obwodowy zamienił się w zewnętrzny mur parchamu, a mur budynku zachodniego od strony dziedzińca zaczął służyć jako nowy główny mur obwodowy. Obwód po stronie wschodniej prawdopodobnie pozostał bez zmian. Przy odnowionej wieży wzniesiono nowy pałac z czterema pomieszczeniami w przyziemiu, a przed bramą dobudowano krótkie przedbramię.
Stan obecny
Obecnie wygląd zamku zatracił pierwotne cechy stylistyczne w wyniku wielokrotnych renesansowych i barokowych przekształceń. Z ujednoliconej budowli wyróżnia się jedynie czworoboczna wieża. Wykorzystywany jest on do celów hotelowych i reprezentacyjnych. Umieszczono w nim również wystawę archeologiczną pt. „Od łowców mamutów do templariuszy”.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Morava, t. I, red. Z.Fiala, Praha 1981.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.