Historia
Zamek Čalonice został wzniesiony prawdopodobnie pod koniec XIII wieku. Nazwa Čalonice zaczęła się pojawiać w przekazach pisemnych dopiero w latach 1364-1374, gdy pisał się z nich niejaki Sezema, członek gałęzi panów z Bukoviny. Pierwsza informacja źródłowa o samym zamku pojawiła się dopiero w 1392 roku, w liście Zygmunta z Myslibořic, który przejął Čalonice po śmierci Ludvika z Bukoviny. Później Čalonice przejął syn Zygmunta, Jan, po którym ród wymarł. Kolejni, nieznani spadkobiercy Jana, prawdopodobnie sprzedali miejscowe dobra klasztorowi magdalenek w Dalešicach, który posiadał je jeszcze w początkach XVI wieku.
Wzmianka pisemna o porzucanym zamku z 1417 roku była ostatnią, jaką utworzono w okresie średniowiecza. Prawdopodbnie został on zniszczony jeszcze przed wybuchem rewolucji husyckiej, w niespokojnych czasach rządów króla Wacława IV. Odkryte w trakcie prac archeologicznych ślady pożaru, bełtów oraz grotów strzał wskazywałyby, że jego kres był gwałtowny i związany z działaniami militarnymi. Prawdopodobnie został spalony w trakcie wojen margrabiów na przełomie XIV i XV wieku, podczas gdy przyzamkowa wieś opustoszała w drugiej połowie XVI stulecia.
Architektura
Zamek został wzniesiony na cyplu wzgórza górującego nad rzeką Jihlavą. Miał w przybliżeniu trójkątny w planie kształt, dostosowany do formy terenu. Mur obronny w części zachodniej, skierowanej naprzeciwko drogi dojazdowej, miał znaczną grubość dochodzącą w przyziemiu do ponad 2 metrów grubości i był poprzedzony niższym, zewnętrznym murem lub palisadą, która wydzielała od zachodu bardzo wąski parcham. Co więcej brama poprzedzona była 24 metrowej szerokości rowem o głębokości około 7,5 metra, wykutym częściowo w skale.
Głównym elementem zamku była czworoboczna wieża o wymiarach 10 x 8,5 metra i grubości murów dochodzącej do 2 metrów. Dawało to wnętrzu wymiary 6 x 4,5 metra, a więc wystarczająco dużo, by wieża mogła pełnić funkcję mieszkalną, tym bardziej, że na zamku brakowało miejsca pod inną znaczącą budowlę rezydencjonalną. Nietypowe było umieszczenie wieży mieszkalnej w czołowej części zamku, zamiast w najlepiej chronionym krańcu cypla, ale częściowo była ona osłaniana przez masywny mur obwodowy, a ponadto kontrolowała dzięki temu wjazd na zamek.
Tylna, południowo – wschodnia część zamku zwężała się ku krańcowi cypla. W miejscu tym wybudowano nieduży budynek z jednoprzestrzennym wnętrzem. Dodatkowo przy jego południowym narożniku umieszczono smukłą, czworoboczną w planie wieżyczkę o wymiarach około 4 x 4 metry, dzięki której straż mogła czuwać nad doliną Jihlavy. Pozostała część dziedzińca zamku była zbyt mała na jakąkolwiek znaczniejszą zabudowę gospodarczą, która musiała się znajdować na podzamczu i w pobliskiej osadzie Čalonice.
Stan obecny
Do czasów współczesnych z zamku przetrwały jedynie niewielkie fragmenty murów obronnych, w niektórych miejscach dochodzące do około trzech metrów wysokości. Wzrok przykuwa zwłaszcza masywny odcinek muru zachodniego, stanowiącego czołową część zamku. Widoczne są również fundamenty i mury przyziemia wieży, odkryte podczas badań archeologicznych. Wokół reliktów zamku nie ma oznakowanego szlaku turystycznego.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Morava, t. I, red. Z.Fiala, Praha 1981.
Plaček M., Hrady a zámky na Moravě a ve Slezsku, Praha 1999.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.