Březnice – zamek

Historia

   Zamek został ufundowany w pierwszej połowie XIII wieku przez Budislava z możnego rodu Buziców. W rękach jego rodu pozostał wraz z okolicznymi ziemiami aż do 1406 roku. W XV wieku jednym ze znaczniejszych właścicieli zamku był (od 1410 roku) mincerz Petr Zmrzlík ze Svojšína, husycki dowódca i przyjaciel Jana Husa. Po 1415 roku dokonał on rozbudowy i wzmocnienia zamku, choć nie uniknięto dzięki temu oblężenia i zdobycia warowni przez wojska katolickie w 1422 roku. Zniszczona warownia była nawet przez pewien czas niezamieszkana. W 1506 roku Zdeněk Malovec z Chýnova i Vimperku dokonał częściowych napraw, lecz dopiero jego syn, Piotr Malovec całkowicie odrestaurował zamek i jednocześnie dokonał pierwszych renesansowych przekształceń. W 1547 roku Piotr wdał się w bunt przeciwko królowi Ferdynandowi, przez co utracił cały majątek, a skonfiskowany zamek otrzymał cesarski wicekanclerz Jiřík z Lokšan. Za jego rządów doszło do najbardziej znaczących przemian architektonicznych warowni. Jiřík wraz z żoną Katarzyną Adler sprowadził włoskich architektów, którzy dokonali całkowitej przebudowy zamku w renesansową rezydencję.
   Po bitwie pod Białą Górą w 1621 roku majątek Lokšanów został skonfiskowany, a dwa lata później jego właścicielem został Přibík Jeníšek z Újezdu. Brał on udział jako królewski prokurator w procesach przeciwko reprezentantom antyhabsburskiego buntu. Jako zwolennik kontrreformacji sprowadził on także do Březnic jezuitów i przebudował kaplicę zamkową. Ród Přibíka wymarł w 1728 roku, zastąpiony przez rodzinę Krakovskich z Kolowrat. Josef Maria Krakovski i jego syn Hanuš byli wielkimi patriotami w czasach czeskiego odrodzenia narodowego i znanymi mecenasami. Do 1872 roku przeprowadzili częściową przebudowę Březnic, a wnętrza zostały odnowione i powiększone o cenne kolekcje dzieł sztuki. Ostatnim właścicielem zamku był Palffy z Erdöd, który utracił rezydencję w 1945 roku w ramach nacjonalizacji.

Architektura

   Pierwotny zamek składał się z pojedynczego obwodu murów obronnych o z grubsza owalnym kształcie. Wzniesiono go na bagnistym terenie, pośród rozlewisk okolicznych potoków. W skład zabudowy, umieszczonej przy wewnętrznej ścianie muru obronnego, wchodził główny, dwupiętrowy budynek mieszkalny po stronie północnej i mniejszy, jednopiętrowy, zapewne o charakterze gospodarczym po stronie wschodniej. Dom mieszkalny miał lekko załamany kształt. W przyziemiu i na pierwszym piętrze posiadał po trzy pomieszczenia, a na drugim piętrze usytuowano dwie komnaty. Pomieszczenia w przyziemiu zostały zwieńczone sklepieniami kolebkowymi, piętra posiadały natomiast płaskie, drewniane stropy. Po 1500 roku do budynku wschodniego dodano piwnice, a komnaty w przyziemiu ozdobiono portalami siodłowymi. Wjazd do zamku umieszczono w wysuniętej przez lico murów, czworobocznej wieży bramnej, dobudowanej w XIV wieku. Jej duże rozmiary wynikały zapewne z powodu braku na zamku wieży głównej. Wewnątrz posiadała pomieszczenia mieszkalne, co zbliżało ją do formy donżonu.
   Rozbudowa z pierwszej połowy XVI wieku doprowadziła do wzniesienia nowego skrzydła przy bramie, po stronie zachodniej oraz ujednolicenia pozostałej zabudowy, ciągnącej się teraz od południowego – zachodu do północnego wschodu obwodu. Wzniesiono również zewnętrzny pas obwarowań wzmocniony sześcioma półokrągłymi, otwartymi od wewnątrz basztami i wieżą bramną po stronie południowo – zachodniej. Zewnętrzną strefę obrony stanowiła nawodniona fosa, także główny, wewnętrzny obwód otoczony był przekopem.

Stan obecny

   Zamek zachował się do czasów współczesnych w formie jaką uzyskał na przestrzeni XVII-XIX wieku. Ze zunifikowanej bryły zamku górnego wyróżnia się jedynie wieża bramna, kryjąca zapewne mury pierwotnej wieży z XIV wieku. Mniejsze przekształcenia dotknęły zewnętrzny obwód obronny z pierwszej połowy XVI wieku. Wnętrza zamkowe udostępnione są do zwiedzania od 12 maja do 31 października. Po szczegółowe informacje warto zajrzeć na oficjalną stronę zabytku.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.

Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Čechy, t. V, red. Z.Fiala, Praha 1986.
Strona internetowa zamek-breznice.cz, History of castle Breznice.