Historia
Zamek Bradlec powstał pod koniec XIII lub na początku XIV wieku z inicjatywy możnego rodu Markvarticów. Jego pierwszym udokumentowanym właścicielem był w latach 1316 -1323 Havel Ryba, syn Jaroslava z Hruštic, ale już w 1325 roku zamek był własnością Markvarta z Jíkve. Pomiędzy 1356 a 1379 rokiem warownię dzierżył Půta z Turgova. Być może otrzymał go od Karola IV, który rzekomo zdobył Bradlec wraz z innymi warowniami od band rycerzy – rabusiów. W latach 1391 – 1420 jako właściciel zamku wymieniany jest Pavlík z Jenštejna. Jego syn Vanek już za życia ojca był jednym z przeciwników króla Wacława IV, dlatego w 1417 roku Bradlec zdobyła królewska armia, a władca dał zamek swej żonie Zofii. Po niedługim czasie, w 1421 roku, warownię zdobył Čeněk z Vartemberka, wówczas pozostający po stronie husyckich taborytów. Wkrótce zmienił orientację polityczną i stał się sojusznikiem Zygmunta Luksemburskiego, przy czym zamek dzierżył aż do śmierci. Cztery lata później cesarz Zygmunt ofiarował Bradlec Hynkowi Krušinie z Lichtemburka, lecz w tym czasie zamek bezprawnie zajmował Mikuláš z Valdštejna. Warownia znów służyła za rozbójnicze gniazdo, spacyfikowane dopiero w 1442 roku. Od 1450 zamkiem władał Vilém z Mečkova, a po nim inni członkowie tej rodziny. W ich czasach warownia została znacząco rozbudowana i wzmocniona. Od początku XVI wieku należała do rodu Valdštejnów i często zmieniała mieszkańców. W drugiej połowie XVI wieku została opuszczona z powodu braku wygodnej przestrzeni mieszkalnej, komfortu, a nawet łatwego dostępu drogowego.
Architektura
Zamek został wzniesiony na bazaltowym wzgórzu z dwoma wierzchołkami połączonymi wąskim, łukowatym grzbietem. Naturalne warunki zapewniały zabezpieczenie z trzech stron, jedynie od południa znajdował się nieco łagodniejszy stok. Droga do zamku wiodła od strony zachodniej wzdłuż muru dolnego przedzamcza, otaczała go od północy i wkraczała na wschodnie górne podzamcze, skąd można było dostać się na wewnętrzny dziedziniec zamku górnego.
Warownię wzniesiono w trzech etapach. W pierwszej fazie budowy z początku XIV wieku, używano czerwonej zaprawy o bardzo niskiej jakości i zastosowano wyłącznie lokalny, ciemny bazalt. Dopiero w połowie tamtego wieku użyto wyższej jakości zaprawy w kolorze różowym oraz ciemnoczerwony piaskowiec. W trzecim etapie przypadającym na drugą połowę XIV stulecia zastosowano piaskowiec oraz wysokiej jakości zaprawy.
Głównym i najwyższym elementem zamku górnego była masywna, czworoboczna wieża w południowo – wschodniej części. Posiadała ona wymiary 9 x 9,5 metrów oraz trzy kondygnacje z których każda miała 3,5 metra wysokości. Przyziemie wieży prawdopodobnie służyło jako magazyn. Pierwsze piętro połączone było drzwiami w ścianie północnej z przyległym gankiem na wschodnim murze. Najwyższa kondygnacja pochodziła prawdopodobnie z późniejszej rozbudowy i początkowo miała konstrukcję drewnianą lub szkieletową. Przyziemie z piętrem łączyły schody w grubości muru, wyżej dostać się można było po drewnianych drabinach. Wieża flankowała bramę oraz dominowała nad drogą wjazdową do zamku. Od zachodu sąsiadował z nią budynek mieszkalny. Główny pałac mieszkalny usytuowano po przeciwnej stronie dziedzińca, od strony północnej, gdzie w narożu dobudowano półokrągłą, niewielką wieżę, zabezpieczającą drogę do zamku od strony północnej. Fragment ten do dzisiaj wyróżnia się budulcem w postaci dużych, dokładnie obrobionych kwadr piaskowca. Parter pałacu nie był mieszkalny, a piętro znajdowało się prawdopodobnie na wysokości ściany sąsiedniego wschodniego muru. Z uwagi na to, że pierwsze piętro miało jedynie 75 m2 powierzchni, pomieszczania mieszkalne umieszczono także na drugim piętrze. W drugiej połowie XIV wieku wzniesiono także niewielki budynek po północnej stronie głównej wieży. Nie jest znane jego przeznaczenie, pozostała po nim jedynie sklepiona kolebkowo piwnica.
Dziedziniec tzw. górnego podzamcza otoczony był z trzech stron zewnętrznymi murami obronnymi, a od strony zachodniej ścianą zamku górnego. Umieszczono na nim czworoboczny budynek o wymiarach 15 x 5 metra. Z południowo – wschodniej części górnego podzamcza odchodziły bliżej nie znane fortyfikacje, umieszczone na mniejszej skalnej formacji i górujące nad zewnętrzną bramą do zamku. Być może znajdowała się tam wieża lub jedynie mur obronny ze stanowiskami dla obrońców.
Stan obecny
Zamek przetrwał w postaci słabo zachowanej ruiny, ukrytej w dość gęstym lesie. Widoczne są relikty głównej, czworobocznej wieży, fragmenty muru obronnego zamku górnego, dolna część półokrągłej wieży północnej i jedna piwnica ze sklepieniem kolebkowym. Wstęp na teren ruin jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Dodatky, Praha 2002.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Východní Čechy, t. VI, red. Z.Fiala, Praha 1989.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.