Historia
Kościół św. Idziego w Blanicach powstał w drugiej połowie XII wieku. Tą romańską budowlę przebudowano w XIII stuleciu oraz w trzeciej ćwierci XIV wieku, kiedy to do lat 80-tych powstało nowe gotyckie prezbiterium, dwa ramiona transeptu i wieża. Fundatorami prac byli Jan z Rožmberka i Eliška Rožmberk z Haslachu, znani także z rozbudowy kościoła w pobliskim Bavorovie. Kolejne, na szczęście niezbyt istotne, nowożytne już modyfikacje przeprowadzono na przełomie XVII i XVIII wieku. Zmieniono wówczas kształt większości okien, przystawiono aneks po stronie północnej i południową kruchtę.
Architektura
Średniowieczny kościół składał się z krótkiej, prostokątnej nawy, będącej najstarszą, romańską częścią budowli. W XIV wieku w jej południowo – zachodnią część została wbudowana czworoboczna wieża, a od strony wschodniej wzniesiono gotycką nawę poprzeczną (transept) oraz prostokątne, dwuprzęsłowe prezbiterium o wymiarach 6,7 x 8,5 metra z niewielką zakrystią od północy. Najprawdopodobniej gotyckie elementy kościoła zastąpiły wcześniejsze, romańskie prezbiterium o nieznanym kształcie. Nowe części wzmocniono zewnętrznymi przyporami, a ściany przepruto ostrołukowymi oknami.
Wnętrze prezbiterium i transeptu zwieńczono sklepieniami krzyżowo – żebrowymi. Utworzone przez rožmberski warsztat budowlany, delikatne żebra osadzone zostały na wysoko zawieszonych piramidalnych konsolach i spięte zwornikami w postaci rozety, gwiazdy oraz zwornikiem z monogramem M. W północnej ścianie prezbiterium wmurowano zamykane żelazną kratą armarium, flankowane płaskorzeźbionymi sterczynami i zwieńczone trójkątnie z kwiatonem na górze. Po przeciwnej stronie natomiast, w ścianie południowej, umieszczono potrójne sedilia rozdzielone na poszczególne miejsca konsolami i zaopatrzone w dodatkowe wsporniki w narożnikach czworobocznego obramienia. W zachodniej części ściany północnej prezbiterium umieszczony został profilowany, siodłowy (dwuramienny) mały portal, wiodący do zakrystii. Małą przestrzeń tej ostatniej przykryto sklepieniem kolebkowym.
Nawa w początkowym okresie funkcjonowania kościoła przykryta była zapewne stropem lub otwartą więźbą dachową. W trakcie gotyckiej przebudowy planowano ją przesklepić, jednak zamierzenia tego z nieznanych przyczyn nie zrealizowano. Gotyckie sklepienie miało być podparte na środkowej kolumnie, a więc wprowadziłoby podział na dwie nawy. Zachodnią część korpusu początkowo wypełniała trójprzęsłowa, szeroka na 2,5 metra empora, oparta na dwóch cylindrycznych kolumnach, która została częściowo usunięta po wstawieniu wieży, otwartej na nawę dwoma półkolistymi arkadami. Emporę pierwotnie przykryto sklepieniem krzyżowym bez żeber.
Stan obecny
Z najstarszego, romańskiego okresu kościoła zachowały się jedynie trzy ściany nawy oraz częściowo empora z jedną kolumną wmurowaną obecnie w ścianę gotyckiej wieży. W południowej ścianie nawy, wewnątrz nowożytnej kruchty, obejrzeć można wczesnogotycki portal z XIII wieku. Pozostała część kościoła, nie licząc aneksu północnego i najwyższej kondygnacji wieży, pochodzi z okresu gotyckiego, choć niestety większość okien został przekształcona w czasach nowożytnych (powiększone i zamknięte półkoliście na miejscu ostrołuków). Z tego okresu pochodzi również większość wyposażenia wnętrza, choć zachowały się gotyckie detale architektoniczne (żebra, konsole, służki, sedilia, armarium). W zakrystii znajduje się chrzcielnica w której wykorzystano górny element niezrealizowanej kolumny mającej podtrzymywać gotyckie sklepienie w korpusie.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Soukup J., Soupis památek historických a uměleckých v Království českém, ročník 33. Politický okres písecký, Praha 1910.