Historia
Zamek prawdopodobnie powstał pod koniec XIII wieku, choć pierwsza wzmianka o nim w źródłach pisanych pojawiła się dopiero w 1408 roku, kiedy to pisał się z niego Heralt z Kunštátu. Kilka lat później w związku z zamkiem odnotowany został także niejaki Smil z Kunštátu i Líšnicy. W obu przypadkach zachowane informacje dotyczyły sporu panów z Kunštátu z właścicielem sąsiedniego zamku Křídlo, Předborem z Cimburka. Zarówno Smil jak i Heralt byli znanymi rozbójnikami, sądzonymi z grabieży i rozbojów dokonywanych na szlakach. Zarówno Chlum, jak i inne ich zamki, musiały być wykorzystywane do osadzenia sporych zbrojnych drużyn.
Po 1415 roku Bílavsko wraz z osadą Bystřice pod Hostýnem przeszło na własność Miloty z Tvorkova, lecz pod rządami nowego właściciela zamek przestał się pojawiać w przekazach pisemnych. Kres jego funkcjonowania nastąpił w okresie wojen husyckich lub prawdopodobnie w trakcie czesko – węgierskich walk z lat 70-tych XV wieku, kiedy to zostały także zniszczone przez Węgrów pobliskie zamki Křídlo i Lukov. W połowie XVI wieku Chlum opisywany był już jako opuszczona ruina.
Architektura
Zamek został zbudowany w zachodniej, tworzącej wysunięty cypel części wzgórza. Ze względu na naturalne ukształtowanie terenu otrzymał owalny w planie kształt o wymiarach 40 x 24 metry, przedłużony o dwa podzamcza na północnym – wschodzie. Całość zajmowała rozległą przestrzeń o osi sięgającej aż 215 metrów długości. Jako materiału budowlanego używano miejscowego kamienia, ale duża część zabudowy i obwarowań była konstrukcji drewniano – glinianej, tworzącej nadbudowę na murowanych fundamentach i częściach przyziemnych.
Rdzeń zamku otoczony został ziemnym wałem i suchą fosą o szerokości około 15 metrów. Jej dno sięgało 3 metrów poniżej poziomu dziedzińca. Głównymi budowlami zamku górnego była czworoboczna wieża mieszkalna oraz położony na południe od niej dwuskrzydłowy budynek. Ponadto obwód obronny otrzymał wieżę wysuniętą przed wał na południu i wieżę bramną w linii obwałowań na północy. Zewnętrzną strefę obrony zamku górnego stanowił drugi obwód obwałowań, który opinał także pierwsze podzamcze. Zewnętrzny wał zbędny był jedynie po stronie zachodniej, gdzie wystarczającą ochronę zapewniały strome i wysokie stoki wzniesienia. Podzamcze miało około 40 metrów długości i 37 metrów szerokości. Dostępne było prawdopodobnie szyją po stronie wschodniej, przed którą droga zakręcała ku północy i wzdłuż stoku wiodła ku osadzie Bílavsko.
Na północy podzamcze połączone było z drugim dziedzińcem o wymiarach 60 x 20 metrów, który nie był ani przejazdowy, ani nie był zapełniony zabudową gospodarczą. Musiał pełnić wyłącznie funkcje obronne, dominując nad drogą dojazdową i doliną. Ewentualnie okresowo służyć mógł też do biwakowania większych zbrojnych oddziałów. Północne podzamcze otaczał rów o szerokości od 8 do 13 metrów oraz wysoki na co najmniej 2 metry ziemny wał. W jego linii w stronę zachodnią wysunięty był ziemny bastion.
Stan obecny
Zamek Chlum, jeden z największych jakie powstały na terenie Moraw, nie zachował się do czasów współczesnych, co po części wynikało z jego mieszanej murowano – drewnianej konstrukcji. Na zalesionym obszarze widoczne są jedynie ziemne wały, fosa i wgłębienia w terenie pozostałe po dawnych zabudowaniach. Wstęp na teren dawnego zamku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Morava, t. II, red. Z.Fiala, Praha 1983.
Plaček M., Hrady a zámky na Moravě a ve Slezsku, Praha 1999.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.