Historia
Kościół został wzniesiony w latach 1220-1240, choć pierwsza pisemna wzmianka o nim pojawiła się dopiero w 1360 roku. Rzadko stosowane na terenie Królestwa Czeskiego wezwanie sugerowałoby, że świątynia ta związana była z bawarskim klasztorem benedyktynów w Niederaltaich, którego działalność została udokumentowana w pobliskich Sušicach w latach 40-tych XIII wieku. Wpływ na wezwanie oraz na nietypową architekturę kościoła mogła mieć także bawarska rodzina Bogen, posiadająca powiązania z klasztorem Niederaltaich. Jej przedstawiciele byli właścicielami ziemskimi na terenie Czech od czasów króla Władysława II, z którym utrzymywali ścisły sojusz.
W drugiej połowie XIII i na początku XIV wieku kościół poddawany był jedynie pracom remontowym i mniejszym przekształceniom. W XV wieku dokonano przebudowy w stylistyce gotyckiej, kiedy to między innymi zasklepiono prezbiterium i zmieniono formę oraz wielkość okien. W okresie baroku kościół został ponownie odnowiony, wzniesiono też wówczas południową kaplicę oraz przedłużono nawę. Pewne modyfikacje miały również miejsce w XIX stuleciu.
Pierwotnie kościół funkcjonował przy osadzie Mouřenec, ale niewielka wieś zanikła w 1946 roku, po wypędzeniu ludności niemieckiej w ramach powojennych przesiedleń i zmian granic. Z czasem doprowadziło to do podupadnięcia zabytkowej budowli. Na szczęście po 1989 roku została ona naprawiona dzięki pomocy byłych mieszkańców i ich potomków. Podczas prac tych odkryto gotyckie freski z około 1310-1320 roku.
Architektura
Kościół św. Maurycego został wzniesiony na wzgórzu w zakolu rzeki Otavy. Utworzono go z czworobocznej nawy, pierwotnie stosunkowo krótkiej, prawie kwadratowej w planie, a także z czworobocznej wieży i dobudowanej do niej małej apsydy w kształcie podkowy, które umieszczono bardzo nietypowo, po wschodniej stronie nawy. Kościół św. Maurycego był więc jedną z nielicznych budowli sakralnych na terenie Czech, w których wieżę nadbudowano nad prezbiterium (inny przykład w regionie stanowił tylko kościół św. Mikołaja we wsi Horní Stropnice). Układ taki powszechniejszy był natomiast na ziemiach sąsiedniej Bawarii, skąd musiano zaczerpnąć inspiracje budowlane. Od strony północnej kościoła wzniesiono zakrystię.
Pierwotnie elewacje świątyni przeprute były niewielkimi, obustronnie rozglifionymi otworami okiennymi. W XIV i XV wieku do architektury kościoła wprowadzono większe okna o ostrołucznych zamknięciach, z ościeżami wypełnionymi maswerkami. Wewnątrz część prezbiterialną w przyziemiu wieży zwieńczono późnogotyckim sklepieniem gwiaździstym, z żebrami opartymi w narożnikach na stożkowatych konsolach. Nad apsydą już od XIII wieku znajdowała się koncha, czyli sklepienie w kształcie połowy kopuły. Nawa przykryta była jedynie płaskim drewnianym stropem. Z częścią podwieżową połączono ją pozbawioną profilowania arkadą o spłaszczonym ostrołuku.
W XIV wieku wewnętrzne elewacje nawy kościoła pokryto barwnymi malowidłami figuralnymi, ułożonymi poszczególnymi scenami w równe pasy. Jedno w pierwszych znalazło się na północnej ścianie nawy, gdzie zostało zorientowane tak, że gdy wierni wchodzili przez pierwotny portal południowy, pierwszą rzeczą, jaką widzieli, była tronująca postać Chrystusa, a obok figury apostołów, Maryi, archanioła Michała ważącego duszę zmarłego i diabła próbującego odwrócić zbawienie duszy. Następnie w latach 1350-1360 malowidłami pokryto wnętrze apsydy i jej konchy, gdzie wielofiguralną sceną zilustrowano Ukrzyżowanie.
Stan obecny
Kościół św. Maurycego wraz z kościołem św. Piotra i Pawła w Albrechticach, jest jednym z najstarszych w regionie. Zachował późnoromańskie i gotyckie mury obwodowe, ale niestety większość okien została przekształcona w okresie nowożytnym, a od południa dostawiono barokową kaplicę. Co więcej, pierwotnie romańska nawa była prawie kwadratowa, dopiero w XVIII wieku przedłużono ją w kierunku zachodnim, nadając bardziej wydłużony kształt prostokątny. Kościół jest otwarty dla zwiedzających, znajduje się w nim nawet mini muzeum ukazujące dawne życie codzienne mieszkańców okolicznych terenów. Od 2011 roku w kościele odbywają się koncerty, spektakle teatralne, wykłady i imprezy okolicznościowe.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Fišera Z., Opevněné kostely: v Čechách, na Moravě a ve Slezsku, t. 1, Praha 2015.
Horníčková K., Janálová Ž., Koubová T., Moserová K., Nevařilová Z., Kostely menších sídel v jižních a jihozápadních Čechách, České Budějovice 2024.
Hostaš K., Vaněk F., Soupis památek historických a uměleckých v politickém okresu sušickém, Praha 1900.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. I, Praha 1977.