Historia
Pierwsze wzmianka pisemna o wsi Kožlany odnotowana została w 1230 roku, kiedy to król Wacław I przekazał ją klasztorowi cystersów w Plasach za 200 talentów srebra. Już jednak w 1238 roku wymienił Kožlany za wieś Žihli, co prawdopodobnie związane było z planem rozpoczęcia wkrótce potem prac budowlanych nad niewielką siedzibą mieszkalno – obronną. Źródła pisemne wspomniały w 1240 i 1245 roku budowlę o nazwie Nowy Zamek, a w 1250 roku Angerbach. Zamek w pobliżu Kožlan miał jednak tą samą nazwę co zamek Týřov, także w średniowieczu nazywany Angerbach, dlatego przekazy dotyczyć mogły tej drugiej, większej i ważniejszej warowni, tym bardziej, iż obie budowle należały do tego samego majątku oraz powstały w zbliżonym czasie. Mniejszy zamek w pobliżu Kožlan miał funkcję siedziby pomocniczej i przeznaczonej jedynie do zapewnienia schronienia dla władcy w czasie polowań w pobliskich lasach.
W 1351 roku Karol IV obdarzył wieś Kožlany prawem miejskim z możliwością odbywania cotygodniowego targu. W 1360 roku przekazał Angerbach i miasto Kožlany oraz pobliskie wioski Zavidovo, Chmelištná, Všesulov, Broumy, Újezdec i Mlečice nadreńskiemu rycerzowi Janowi, nieślubnemu synowi księcia bawarskiego Rudolfa II, w zamian za 1000 kop groszy. Jan nie cieszył się majątkiem zbyt długo, gdyż już rok później Angerbach ponownie należał do Karola IV. W 1422 roku król Zygmunt obdarował Týrovem i Angerbachem Aleša Holickiego z Šternberka, jednego z czołowych przedstawicieli frakcji katolickiej. Do 1424 roku walczyli z nim husyccy wodzowie Absalom i Žibřid. Najpóźniej w toku tych walk zamek Angerbach został spalony i popadł w ruinę, ale możliwe, iż został porzucony już w XIV stuleciu.
Architektura
Angerbach u Kožlan był budowlą typu przechodniego, posiadającym formę pomiędzy grodem a w pełni murowanym zamkiem. Został wzniesiony na wzgórzu, będącym skrajną, południowo – wschodnią częścią długiego grzbietu. U podstawy wzniesienia otaczał go od północy i wschodu strumień Javornica, a od południa strumień Hradecký. Pierwotnie ich wody szeroko się rozlewały, tworząc pod zamkiem trudne do przebycia bagna i podmokłe tereny. Zamek miał formę dwudzielną, składał się bowiem z wyżej położonej głównej części i niżej usytuowanego podzamcza.
Zamek górny miał plan trapezu z zaokrąglonymi narożnikami o wymiarach około 23 x 17 metrów. Tworzył go prostokątny w planie dom mieszkalny oraz pierścień drewnianych obwarowań, osadzonych na ziemnym wale i zamykających niewielki dziedziniec. Budynek był częściowo drewniany lub w konstrukcji szachulcowej, a jego tylna ściana była osadzona na wale i stanowiła część obwodu obronnego. Ponadto na dziedzińcu funkcjonowała mniejsza budowla o charakterze ziemianki. Mostem można było się przedostać na pobliskie drugie wzniesienie, gdzie w przybliżeniu prostokątne w planie, drewniane obwarowania wydzielały podzamcze wielkości 12 x 38 metrów. Znajdował się tam kolejny budynek, częściowo wykuty w skalnym podłożu, z murami wzniesionymi z kamieni, ale układanymi bez użycia zaprawy. Dostęp do niego zapewniały schody umieszczone w szyi, prowadzące z dziedzińca do najniższej kondygnacji.
Zamek chroniony był systemem rowów i wałów ziemnych. Wał zabezpieczający północne czoło podzamcza stykał się z narożnikiem zamku górnego. Poprzedzał on fosę o szerokości 25 metrów i głębokości około 5-6 metrów. Południowo – wschodni tył zamku od strony głównego budynku zabezpieczony był dwoma przekopami i ziemnymi wałami. Jeden z tych rowów, wewnętrzny, otaczał cały zamek górny, oddzielając zarazem główną część zamku od podzamcza. Fosa ta posiadała głębokość co najmniej 3-4 metrów i szerokość 15 metrów.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych, widoczne są jedynie niewielkie kamienne relikty dolnych partii murów oraz dwa wzniesienia na których postawiono budowle, otoczone wciąż czytelnymi obwarowaniami ziemnymi. Najprostsza droga do zamku wiedzie szosą za miasteczkiem Kožlany. Następnie po pokonaniu ostrego zakrętu i skręceniu w polną drogę przecina się strumień Hradecký i wchodzi na zalesione wzgórze.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Dodatky, Praha 2002.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Severní Čechy, t. III, red. Z.Fiala, Praha 1984.
Švihlík J., Lovecký hvozd přemyslovských panovníků, Praha 2018.
Záruba F., Hrady doby přemyslovské I. Královské hrady, biskupská sídla, Chebsko, Praha 2023.