Historia
Fundatorem zamku Adršpach prawdopodobnie był król Jan Luksemburski w drugiej lub trzeciej dekadzie XIV wieku. Zamek po raz pierwszy pojawił się jako dobro królewskie w źródłach historycznych w Maiestas Carolina, projekcie czeskiego prawa ziemskiego przygotowanym w latach 1349-1353 z inicjatywy Karola IV Luksemburskiego. W latach 1354-1359 warownię dzierżył Hanuś z Adršpachu, prawdopodobnie potomek pierwszych burgrabiów urzędujących na zamku. Po nim zamek należał do Alberta ze Skalicy oraz w latach 1362—1372 do Tasova z Ryzmburka. W 1381 roku Adršpach został przejęty przez Hynka z Náchoda, a w 1427 roku przez Hynka z Dube i Nachodu, sojusznika czeskiego króla Zygmunta Luksemburskiego. W czasie wojen husyckich, w 1430 roku, zamek został zdobyty przez Jana Kruśina z Lichtemburka, który uczynił go bazą do zbrojnych wypraw na tereny Śląska. Po śmierci Jana, Adršpach przejął jego brat Hynek. W 1438 roku zamek na krótko wrócił do panów z Dube, lecz wkrótce śląscy książęta oraz mieszczanie z Wrocławia i Świdnicy, ciężko doświadczeni najazdami czeskimi, wykupili zamek. Został on zniszczony albo w toku walk z ostatnimi husytami, albo celowo przez samych mieszczan i w XVI wieku uznawany był już za opuszczoną ruinę.
Architektura
Zamek został zbudowany na skalistym płaskowyżu, od północy chronionym przez strome, prostopadłe urwisko, a z pozostałych stron przez zalesione, ciężko dostępne podejścia. Południową i zachodnią część broniły dwie suche fosy i dwa wały ziemne. Do zamku wiodły dwie drogi, częściowo wykute w skałach. Brama znajdowała się po południowej stronie i przekroczyć ją można było po przedostaniu się przez dwa zwodzone mosty.
Warownia składała się z trzech części: rezydencjonalnego zamku górnego w południowej części założenia, północnego zamku dolnego, prawdopodobnie o gospodarczym charakterze, oraz budynku lub wieży o funkcjach obronno – strażniczych, umieszczonego na skalnym bloku we wschodniej części założenia. Zamek górny był czworobocznym, nieregularnym budynkiem posadowionym na skale, obok którego umieszczono w najwyższym punkcie wieżę. Osobliwością tej części zamku była brama umieszczona między dwiema skałami. Zabudowę zamku górnego od zabudowy dolnej części rozdzielał obszerny dziedziniec ze studnią. Być może wykorzystywany był on przez wojska polowe husytów. Północna część zamku w narożu posiadała mury do których zapewne przystawiona była jakaś zabudowa. Masywnymi murami charakteryzowała się również czworoboczna wieża lub budynek we wschodniej części zamku. Jako, iż usytuowany był on na oddzielnym, wysokim skalnym bloku, dostęp do niego musiał wieść poprzez drewniany most. Na wschód od niego znajdowała się jeszcze jedna wieża lub budynek, zapewne o funkcji strażniczej, gdyż wzniesiony był w konstrukcji drewnianej.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego zachowały się niewielkie relikty dolnych partii murów oraz niektóre piwnice. Założenie zamkowe jest czytelne dzięki skalnym formacjom na których zostało wzniesione. Znajduje się ono na terenie skał adrszpasko-teplickich, tak zwanego skalnego miasta, czyli pięknych zespołów skalnych wyrzeźbionych przez naturę, dochodzących nawet do stu metrów wysokości.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Východní Čechy, t. VI, red. Z.Fiala, Praha 1989.