Historia
Wieża zbudowana została w XI wieku, prawdopodobnie przez wczesnośredniowiecznych irlandzkich eremitów Culdee, którzy założyli w Abernethy niewielki klasztor. Wolnostojące, smukłe, cylindryczne wieże były bowiem bardzo rozpowszechnione na terenie Irlandii, gdzie zaczęły się pojawiać około początku X wieku i z czasem stały się licznym elementem tamtejszego krajobrazu. Ich przeznaczenie nie zostało jednoznacznie wyjaśnione. Najczęściej przyjmuje się, iż były dzwonnicami, choć nie można wykluczyć, iż mogły pełnić także funkcje ostrzegawcze lub ochronno – obronne w okresach zagrożenia, między innymi jako miejsce schronienia i ukrycia cennych przedmiotów w czasie najazdów.
Architektura
Wieżę usytuowano blisko środka wsi Abernethy w południowo – zachodnim narożniku przykościelnego cmentarza. Wzniesiono ją na planie okręgu o średnicy 4,57 metra na poziomie przyziemia, zwężającej się w górnej partii do około 3,96 metra. Jej wzniesione z dokładnie obrobionych ciosów mury nie osiągnęły zbyt dużej grubości, oscylując wokół 1,07 metra, natomiast udało się wznieść wieżę na aż 22,5 metra wysokości. Dwanaście najniższych warstw ułożono z kamieni piaskowca o odmiennym kolorze niż część górną, co skłania do przypuszczeń o ich nieco wcześniejszej budowie. W bliżej nie znanym okresie przymocowano do nich kamienną płytę z VII wieku z wyrzeźbionymi piktyjskimi symbolami oraz żelazne jarzmo. Wewnątrz wieża prawdopodobnie posiadała sześć kondygnacji rozdzielonych drewnianymi stropami i połączonych za pomocą drabin. Wejście do nich usytuowano od północy, nieco ponad poziomem gruntu, na wysokości około 0,8 metra, w prostym portalu o półokrągłym zwieńczeniu. Pod koniec XI lub w XII wieku dokonano przebudowy, przepruwając cztery duże okna na górnej kondygnacji oraz wspomniany portal wejściowy na poziomie gruntu. Okna otrzymały romańskie ościeża flankowane kolumienkami.
Stan obecny
Wieża w Abernethy jest obecnie jedną z jedynie dwóch celtyckich cylindrycznych wież na terenie Szkocji (druga zachowała się w Brechin). Na przestrzeni wieków nie przeszła większych przekształceń, założono na niej jedynie w XIX wieku zegar, a wewnątrz zainstalowano współczesną klatkę schodową. Obecnie służy jako platforma widokowa i znajduje się pod opieką Historic Environment Scotland. Klucze wejściowe uzyskać można w Culdees Tearoom albo w pobliskim muzeum miejskim.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Fawcett R., Scottish Medieval Churches, Edinburgh 1985.
MacGibbon D., Ross T., The ecclesiastical architecture of Scotland from the earliest Christian times to the seventeenth century, t. 1, Edinburgh 1896.
Strona internetowa canmore.org.uk, Aberlady, Abernethy Round Tower.
Strona internetowa undiscoveredscotland.co.uk, Abernethy Round Tower.