Historia
Niewielki zamek zbudowany został na przełomie XIII i XIV wieku z inicjatywy rodziny Zagyvafő, części rodu Kacsiców. Po raz pierwszy wzmiankowany był w źródłach pisanych dopiero w 1426 roku. W związku z wymarciem rodu właścicieli został później opuszczony, a następnie w latach pięćdziesiątych XV wieku zajęty przez czeskie, pohusyckie oddziały najemników Jana Jiskry. Ich działania na okolicznych terenach odnotowane zostały w 1457 roku, kiedy to Jiskra pozostawał na służbie Władysława Pogrobowca. W tym samym roku Jiskra pomógł w aresztowaniu Władysława Hunyadiego, ściganego za zamordowanie Ulryka II, hrabiego Celje, stłumił też powstanie, które wybuchło na Węgrzech po egzekucji Władysława. Gdy na tron węgierski wstąpił brat Władysława, Maciej Krowin, Jiskra próbował popierać kontrkandydata do korony. W trakcie walk wojska Macieja Krowina w 1460 roku obległy i zniszczyły zamek Zagyvafő, który jako mało znacząca budowla najpewniej nie był już później odbudowywany.
Architektura
Zamek zbudowano na wzgórzu okolonym od północy i wschodu zakolem strumienia Zagyva. Jego najwyższą część zajmowało niewielkie, owalne w planie spłaszczenie o wymiarach prawie 30 x 20 metrów, otoczone po zewnętrznej stronie rowem i nasypem ziemnym. Na spłaszczeniu tym prawdopodobnie wzniesiona została kamienna wieża mieszkalna o czworobocznym, zbliżonym do kwadratu rzucie, otoczona palisadą wydzielającą niewielki dziedziniec.
W wyniku rozbudowy z przełomu XIV i XV wieku zamek został znacznie powiększony. Po wschodniej stronie wieży zbudowane zostały dwa skrzydła mieszkalne, usytuowane w stosunku do siebie pod kątem prostym. Całość otoczona została murem tworzącym dziedziniec ze studnią przed budynkami, przy czym mur nie został połączony z wieżą, a poprowadzony wokół niej. Ponadto poniżej, na stokach wzniesienia, utworzone zostały dwa obwody obronne. Droga do głównej części zamku wiodła od strony południowej, wzdłuż obwarowań zewnętrznego obwodu, do bramy pierścienia środkowego, przypuszczalnie usytuowanej po stronie wschodniej. Stamtąd kolejny odcinek drogi prowadził do bramy zamku górnego.
Po stronie północno – zachodniej, w odległości około 30-40 metrów od szczytu wzgórza, na położonym około 20 metrów niżej terenie, założono wysunięte w przedpole obwarowania o wymiarach 12 x 7 metrów, zapewne głównie o roli strażniczej. Nie były one połączone obwałowaniami z główną częścią zamku, choć musiały mieć jakieś z nimi połączenie. Układ ten był bardzo podobny do nieodległego zamku Sajónémeti.
Stan obecny
Do czasów współczesnych z dawnego zamku, na porośniętym gęstymi krzewami i drzewami wzgórzu, zachowały się jedynie nieliczne pozostałości murów, porozrzucane kamienie i przekop okalający szczyt wzniesienia. Wstęp na teren zajmowany niegdyś przez zamek jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bodnár K., Cabello J., A zagyvafői vár [w:] Castrum Bene 1989. Várak a 13. században, Gyöngyös 1990.
Feld I., A középkori előretolt védőművek és elővárak kérdéséhez [w:] Gondolják, látják az várnak nagy voltát, Budapest 2006.