Historia
Wieś Szenyér („Seyner”) wzmiankowana była w źródłach pisanych po raz pierwszy w 1331 roku. Znajdujący się w niej kościół wzniesiono jeszcze pod koniec trzeciej ćwierci XIII stulecia, a rozbudowano około przełomu XIII i XIV wieku. Według dokumentu z 1354 roku właścicielem wsi była rodzina Szenyéri, która zapewne sprawowała patronat nad świątynią. Już w 1482 roku osada miała status oppidum, ale została spalona przez Turków i wyludniona aż do momentu sprowadzenia nowych osadników w 1715 roku. Kościół pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła został odrestaurowany po 1748 roku, a następnie odnowiony w 1972 roku.
Architektura
Kościół zbudowano na wysokim wzgórzu, jako romańską budowlę jednonawową na planie prostokąta, być może początkowo zamkniętą na wschodzie apsydą. Około przełomu XIII i XIV wieku kosztem hipotetycznej apsydy zbudowane zostało węższe i niższe od nawy prezbiterium, na wschodzie zamknięte pięcioma bokami ośmioboku. Po północnej stronie prezbiterium dobudowana została niska zakrystia.
Oświetlenie nawy zapewniały cztery wysoko przebite i regularnie rozstawione w południowej ścianie wąskie okna szczelinowe. Było to odstępstwem od najbardziej typowego układu z trzema południowymi oknami lub z czterema w których jedno, zachodnie najczęściej umieszczano nieco wyżej z powodu empory. W Szenyér zachodnie okno ściany południowej wyróżniono jedynie nieco mniejszym prześwitem otworu. Mogło ono powstać wraz z zachodnią częścią nawy w trakcie gotyckiej rozbudowy, kiedy to kościół nieco przedłużono ku zachodowi. W wielobocznym prezbiterium, mimo że dobudowanym w okresie wczesnego gotyku, umieszczono również bardzo wąskie okna, jedno od południa, drugie po stronie wschodniej. Elewacja północna kościoła zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną pozbawiona była otworów.
Wejście do wnętrza wiodło od południa poprzez półkoliście zamknięty portal. Nawa przykryta była drewnianym stropem, natomiast prezbiterium, pomimo pierwotnego braku przypór, mogło być podsklepione. Obie części kościoła rozdzielono ostrołuczną, a więc gotycką już arkadą tęczy, posiadającą sfazowaną archiwoltę. W północnej ścianie prezbiterium umieszczono wnękę na kościelne precjoza.
Stan obecny
Kościół zachował średniowieczne mury obwodowe i kilka detali architektonicznych, ale nie uniknął nowożytnych przekształceń w trakcie odbudowy z XVIII wieku. Założono wówczas barokowe sklepienie nad prezbiterium oraz nowy strop i szczyt zachodni nawy. Przetrwała natomiast oryginalna arkada tęczy oraz późnoromańskie okna w nawie, a także okno południowe prezbiterium. Widoczne są również skromne relikty średniowiecznych polichromii ściennych.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kozák K., Korai sokszögzárodásu templomok megjelenése az ország középső és nyugati részén, „Magyar Műemlékvédelem 9”, Budapest 1984.
Valter I., A magyar keresztény államiság építészeti emlékei a Dél-Dunántúlon – Zala, Somogy, Tolna megyében [w:] Kereszténység és államiság Baranyában, red. Z.Huszár, Pécs 2000.