Historia
Kościół Marii Magdaleny we wsi Bánfalva (początkowo zwanej Zovány lub Zuan) zbudowany został pod koniec XIII lub na początku XIV wieku. W późnych latach XIV wieku powiększono go o wieżę zachodnią a wnętrze nawy pokryto polichromiami, natomiast w XV wieku budynek poddany został gruntownej przebudowie, w trakcie której wzniesiono nowe prezbiterium i zakrystię. W okresie baroku przed wejściem dobudowano kruchtę. Zapewne miało to miejsce w 1748 roku, taką bowiem datę umieszczono na wiatrowskazie. W drugiej połowie XIX wieku w trakcie prac remontowych odkryto pozostałości średniowiecznych malowideł.
Architektura
Pierwotny, wczesnogotycki kościół był budowlą jednonawową na planie prostokąta o nieznanej formie prezbiterium po stronie wschodniej. Wzniesiony został z obrobionego kamienia, z elewacjami nie ujętymi wydzielonym cokołem ani przyporami. Wnętrze musiało być przykryte drewnianym stropem lub otwartą więźbą dachową, oświetlane małymi, szczelinowymi oknami o obustronnych rozglifieniach.
W okresie gotyku po zachodniej stronie nawy dostawiona została smukła, czworoboczna wieżyczka umieszczona na osi fasady, posadowiona na cokole i zakończona częścią ośmioboczną. Ośmioboczna partia przedzielona została gzymsem nad którym każdy bok przepruto ostrołucznym oknem z trójlistnym maswerkiem i zwieńczono drobnym szczytem. Ze wszystkich szczytów wyprowadzono kamienny ostrosłupowy hełm. Wieża w Bánfalva była uproszczoną formą wież popularnych w Sopron (kościół franciszkański, kościół św. Michała), które natomiast były wzorowane na katedrze św. Szczepana w Wiedniu lub wieży franciszkańskiego kościoła w Bratysławie.
W XV wieku przebudowane zostało prezbiterium kościoła, zastąpione węższym od nawy wielobokiem (pięć boków ośmioboku), do którego od północy przystawiono zakrystię. Mury prezbiterium posadowiono na cokole, który poprowadzono także wokół trzech przypór wzmacniających w narożnikach ściany. Wraz z budowę gotyckiego prezbiterium wzniesiono nową wschodnią ścianę szczytową nawy, co z kolei wymusiło podwyższenie szczytu zachodniego, gotycki dach był bowiem wyższy, o bardziej stromych połaciach. Jako, że po stronie zachodniej stała już wieża, nowy, wyższy dach musiał zostać w nią częściowo wtopiony.
W okresie późnego gotyku kościół oświetlany był wąskimi oknami jednodzielnymi oraz szerszymi oknami dwudzielnymi. Wszystkie zamknięto ostrołukami, obustronnie rozglifiono, wypełniono maswerkami. Wejście do wnętrza wiodło portalem umieszczonym w zachodniej części południowej ściany nawy, która wewnątrz nadal nie była podsklepiona. Sklepieniem sześciodzielnym z żebrami wtopionymi w ściany przykryto natomiast wieloboczne prezbiterium.
Stan obecny
Kościół zachował do dnia dzisiejszego gotycką sylwetkę składającą się ze starszej nawy i wieży oraz późnogotyckiego prezbiterium z zakrystią. Dodatkiem nowożytnym jest prosta, otwarta kruchta przed wejściem południowym, przekształcona została też część okien nawy. Na uwagę zwracają gotyckie okna maswerkowe, czy drobna, XIV-wieczna wieża zachodnia. Wewnątrz zachowało się sklepienie z XV wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Csemegi J., Sopronbánfalva középkori templomai, ”Soproni Szemle”, 2 évfoylam, 4 szám, 1938.
Storno M., Néhány sopronmegyei régi templomról, ”Soproni Szemle”, 4 évfoylam, 1 szám, 1940.