Historia
Zamek zbudowany został przed 1242 rokiem, kiedy to odnotowano w źródłach pisanych jego udział w walkach między królem Belą IV a austriackim księciem Fryderykiem II. Początkowo zwany był zamkiem Kwszug, tak bowiem odnotowano go w dokumencie z 1248 roku, w którym król Bela IV podarował go Herbordowi z rodu Osl, w nagrodę za zasługi w walkach z Austriakami. Nie wiadomo kto był jego budowniczym, ale w 1263 roku miejscowe dobra przeszły na przybyły z Güssing ród, który przybrał wkrótce nazwisko Kőszeg, stając się jedną z najznaczniejszych rodzin w królestwie węgierskim (Henrik II Kőszeg w latach 1267 – 1270 dzierżył tytuł bana Slawoni, a jego syn Iván pomiędzy 1281 a 1282 po raz pierwszy był palatynem).
W 1270 roku Henrik Kőszeg musiał przekazać Óház wraz z kilkoma innymi warowniami czeskiemu Ottokarowi II, ale Stefan V odebrał mu go po 1271 roku. Po okresie kilkuletnich przygranicznych walk austriacko – węgierskich, zgodnie z traktatem pokojowym w Hainburgu z 1291 roku, Austriacy zrzekli się okupowanych terytoriów z zastrzeżeniem zniszczenia tamtejszych zamków. Óház miał więc zostać rozebrany, jednak najpewniej zobowiązania tego nie wypełniono, gdyż w 1327 roku nabył go wraz z trzema innymi zamkami król Karol Robert. W dokumencie wymieniono wówczas dwa zamki Kőszeg, z których jeden był przygranicznym zamkiem górskim (Óház), a drugi położonym niżej zamkiem miejskim (Kőszeg).
W 1392 roku oba zamki Kőszeg przeszły w posiadanie rodu Garai. W 1441 roku Władysław III Warneńczyk skonfiskował im majątki i podarował zamek Mihálemu Országh Guti oraz Simonowi Pálóci. Z pewnością Óház funkcjonował jeszcze w 1432 roku. Nie wiadomo kiedy został zniszczony lub porzucony. Być może miało to miejsce podczas wojen austro-węgierskich w 1445 roku, kiedy Fryderyk III najechał przeciwnika i zajął Kőszeg.
Architektura
Zamek zbudowano w północnej części górskiego szczytu o skalistych, stromych zboczach. Wysokie, trudne do sforsowania zbocza zabezpieczały go prawie ze wszystkich stron, jedynie od południowego – zachodu bardziej przystępny pas terenu łączący się z pozostałą częścią masywu górskiego, zapewniał możliwość poprowadzenia drogi dojazdowej.
W najwyższym, północnym punkcie terenu usytuowano prostokątną w planie wieżę mieszkalną o wymiarach zewnętrznych 20 x 12 metrów i średniej grubości murów wynoszącej 2 metry. Północna część budowli oddzielona była wewnętrzną, cieńszą ścianą działową z przejściem umieszczonym pośrodku. W przyziemiu większego pomieszczenia znajdowała się okrągła studnia o średnicy wewnętrznej 2 metrów i głębokości 11 metrów. Od strony południowej wieża mogła być zamknięta apsydopodobnym, półkolistym ryzalitem, raczej nie klatką schodową, zapewne też nie kaplicą (nie był zorientowany na wschód).
Wieżowy budynek otoczony był w bliskiej odległości od zachodu, wschodu i północy pasem muru zewnętrznego, na południu dociągniętego do skalistego spadku terenu. Prawdopodobnie po wschodnim zboczu ciągnęła się ścieżka wiodąca z wieży mieszkalnej do położonego na południowym – wschodzie dziedzińca podzamcza. Teren ten co najmniej od wschodu i południa chroniony był kamiennym murem grubości 1,5 metra. W jego długości na południu utworzono prawie kwadratowy budynek o wymiarach 8 x 7 metrów, wzniesiony z dwóch równoległych ścian, z prostokątnym przejazdem bramnym wykutym w skale pośrodku. Na południe bramy i muru podzamcza przebiegał przekop o kształcie litery U, częściowo wykuty w skale, oddzielający obszar zamku od bardziej pochyłej południowo – zachodniej strony góry.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowały się jedynie nieduże pozostałości pierwotnych murów, głównie północna część wieży mieszkalnej, której węższa, oddzielona ścianką działową partia, została wykorzystana w 1996 roku do budowy platformy widokowej, o kształcie nawiązującym do pierwotnej budowli.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Feld I., A magánvárak építésének kezdetei a középkori Magyarországon a régészeti források tükrében, „Századok”, 148/2014.
Feld I., Kőszeg-Óház, „Castrum 5”, 1/2007.