Historia
Kościół we wsi zwanej pierwotnie Béltek, zbudowany został około drugiej połowy XIII wieku (według nowożytnego przekazu Canonica Visitatio miał zostać wzniesiony w 1222 roku). W pierwszej połowie XIV wieku dobra we wsi dzierżyła rodzina Kállay, z której zapewne pochodzili ówcześni patroni kościoła, choć okresowo pojawiali się także inni współwłaściciele (np. rodzina Czudar). W pierwszej połowie XV wieku wnętrze świątyni pokryto malowidłami. Pod koniec XVII wieku, na skutek wojen, najazdów i grabieży wieś prawie całkowicie wyludniła się, zaś kościół został porzucony. Jego odbudowę przeprowadzono w stylistyce barokowej w XVIII stuleciu, gdy Kállayowie ponownie zasiedlili wieś nowymi osadnikami. Na początku XX wieku, w trakcie prowadzenia remontu odkryte zostały średniowieczne malowidła ścienne.
Architektura
Kościół uzyskał dwuprzestrzenny układ, typowy dla okresu przejściowego między romanizmem a gotykiem. Pierwotnie składał się z ceglanej prostokątnej nawy o wymiarach wnętrza 9,5 x 6,7 metra oraz węższego i niższego prezbiterium, posiadającego wnętrze wielkości 5,4 x 5,6 metra, o prostym zamknięciu po stronie wschodniej. Prosta, bezwieżowa była także zachodnia fasada nawy. Obydwie części nakrywały dachy dwuspadowe o dość stromych nachyleniach połaci, oparte na prostych, trójkątnych szczytach. Pierwotnie pokryte były one raczej gontem lub słomą niż dachówką.
Mury kościoła opięte zostały cokołem, a także podparte uskokowymi przyporami, przy czym podobnie jak w nieodległym kościele parafialnym w Nyíracsád oraz kilku innych kościołach w regionie, oprócz szkarp narożnych wschodnią elewację prezbiterium rozdzielono dodatkową przyporą środkową. Portal wejściowy do nawy pierwotnie otwierał się od południa. Okna posiadały niewielkie rozmiary i rozglifienia. Trzy przepruto w nawie od południa oraz po dwa w ścianie południowej i wschodniej w prezbiterium. Elewacja północna zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną pozbawiona była otworów.
Wnętrze prezbiterium pierwotnie przykryte było sklepieniem, natomiast nawę przykrywał płaski, drewniany strop lub otwarta więźba dachowa. Obie części kościoła łączyła arkada tęczy o nieznanym kształcie archiwolty (zapewne półkolista gdyż także okna miały obłe, romańskie jeszcze formy, ewentualnie ostrołuczna jeśli architekt wprowadził formy progresywne). W pierwszej ćwierci XV wieku wnętrze prezbiterium pokryte zostało barwnymi malowidłami ukazującymi sceny figuralne.
Stan obecny
Kościół zachował do dziś średniowieczne mury obwodowe nawy i prezbiterium, późniejszym dodatkiem jest natomiast zakrystia i wieża. Wewnątrz nie ma już oryginalnego łuku tęczy ani sklepienia prezbiterium, ale zachowały się fragmenty malowideł ściennych z pierwszej połowy XV wieku, których kontury wyznaczają zasięg pierwotnej powały. Prawdopodobnie z materiału budowlanego z rozebranego sklepienia i arkady tęczy wzniesiono nową, wschodnią przyporę nawy, jako jedyną utworzoną prostopadle do osi kościoła a nie pod skosem. Wszystkie okna prezbiterium oraz okna nawy (za wyjątkiem jednego) odnowiono do pierwotnych kształtów. Nie zachował się późnoromański czy też wczesnogotycki portal, na miejscu którego częściowo znajduje się dziś nowożytne okno.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Koroknay G., Egyenes szentélyzáródású templomok Szabolcs-Szatmár megyében, „A Nyíregyházi Jósa András Múzeum évkönyvei 1”, Nyíregyháza 1960.