Historia
Wieś Csepely, położona na północy – wschód od Vázsony, po raz pierwszy odnotowana została pod datą 1086, choć w dokumencie który był jedynie późniejszym średniowiecznym falsyfikatem. Następnie wzmiankowano ją w 1135 roku jako część winnicy opactwa Bakonybél, a w XIII wieku jako należącą do królewskich podczaszych i łowczych. Miejscowy pleban odnotowywany był w latach 1333 – 1334, ale bez żadnej bezpośredniej wzmianki o kościele, który przypuszczalnie zbudowany został w XIII wieku. Pod koniec XIV wieku we wsi mieszkała gałąź rodu Vezsenyi, zapewne sprawująca nad kościołem patronat. W 1472 roku wraz z zamkiem Vázsony, Csepely przeszło w ręce Pála Kinizsiego, a po jego śmierci, poprzez wdowę po nim, panią Benignę, stało się własnością Horváthów. W 1549 roku Csepely wraz z kościołem wpadło w ręce tureckie, zaś w 1557 roku zostało uznane za zrujnowane i opuszczone.
Architektura
Kościół usytuowany był w północnej części wsi. Posiadał typowy układ dla budowli z przełomu okresu romanizmu i początku gotyku. Składał się z prostokątnej w planie nawy i węższego, kwadratowego prezbiterium po stronie wschodniej. Mniej tradycyjne było usytuowanie zakrystii, dostawionej od północy do nawy a nie do prezbiterium, co zapewne wynikało ze zbyt małych rozmiarów tego ostatniego. Kościół nie został opięty przyporami, jego nawa z pewnością nie była więc podsklepiona, ewentualnie sklepieniem przykryte mogło być małe prezbiterium. Wejście znajdowało się w południowej ścianie nawy. Oświetlanie kościoła zapewniały małe otwory o rozglifieniach skierowanych do środka. Kościół otoczony był owalnym w planie murem, wydzielającym obszar przykościelnego cmentarza.
W pobliżu kościoła znajdował się murowany dom z dłuższą osią biegnącą na linii północ – południe, przypuszczalnie pełniący funkcję rezydencji znaczniejszej osoby, właściciela wsi lub proboszcza. W planie miał kształt prostokąta o wymiarach 23 x 8 metrów z murami wzniesionymi z łamanego wapienia o średniej grubości 0,6 metra. Jego wnętrze dzieliło się na trzy ułożone w jednym trakcie pomieszczenia o zbliżonej wielkości. Główne wejście do domu otwierało się na centralne pomieszczenie od strony zachodniej, a z niego przejść można było do dwóch pomieszczeń bocznych. Portale wewnętrzne nie znajdowały się dokładnie naprzeciw siebie, a także miały rozglifione ościerza, rozszerzające się do wewnątrz. Rozmieszczenie prostych, gotyckich okien jest nieznane, ale najpewniej znajdowały się one głównie od wschodu i południa. Dom miał dwuspadowy dach oparty na drewnianej więźbie utworzonej nad poddaszem. W jednym z narożników środkowego pomieszczenia funkcjonował piec zdobiony motywami roślinnymi, zwierzęcymi i figuralnymi oraz ornamentami geometrycznymi, przypuszczalnie więc izba ta służyła za kuchnię. Pomieszczenie przylegające do niej od północy prawdopodobnie było przeznaczone na spiżarnię, natomiast pomieszczenie południowe, także ogrzewane, mogło pełnić funkcje mieszkalne.
Stan obecny
Kościół znajduje się w stanie trwałej ruiny z zachowanymi murami nawy, w których widoczny jest jeszcze wąski otwór szczelinowy w ścianie zachodniej oraz wejście południowe. Niskie pozostałości prezbiterium i zakrystii odsłoniły wykopaliska archeologiczne. Wstęp na teren zabytku jest wolny. Leży on pośród kępy drzew i pól, gdyż dawna wieś całkowicie zanikła.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Koppány T., A Balaton-felvidék románkori templomai, „A Veszprém Megyei Múzeumok Közleményei 1”, Veszprém 1963.
Kovalovszki J., Ásatások Csepelyen, „A Veszprém Megyei Múzeumok Közleményei 8”, Veszprém 1969.