Historia
Osada Nána (we wczesnym średniowieczu zwana Egyházasnána), pierwotnie stanowiła majątek możnego rodu Abów, za których w XII wieku zbudowany został kościół – rotunda ku czci Wszystkich Świętych. Na początku XIII wieku z rodu wyodrębniła się rodzina Kompolti, która pod koniec XIII wieku została podzielona na dwie gałęzie przez braci Pétera i Pála Kompolti. Z nich Péter przejął wieś Nána, a podczas rządów ostatniego władcy z rodu Arpadów i Karola Roberta zdobył ogromny majątek i wysokie urzędy dworskie. Majątek ten pozwolił mu zbudować zamek Oroszlánkő.
W 1325 roku trzej synowie Pétra: Gergely, István i Kompolt, podzielili ojcowskie dziedzictwo, przy czym Oroszlánkő pozostał we wspólnej, niepodzielonej części majątku. Egyházasnána została przekazana Istvánowi, który za pośrednictwem ojca dostał się na królewski dwór, dzięki czemu mógł ufundować we wsi pierwszy dwór i powiększyć pobliską rotundę. Syn Istvána, István II Kompolti, zachował wysoki status ojca, piastował nawet godność sędziego od 1423 aż do śmierci w 1425 roku, wysłał też na królewski dwór swoich trzech synów, Pétra, László i Jánosa. Pétr poległ w 1420 roku w Pradze w czasie walk z husytami. László natomiast, królewski podczaszy, przed swą śmiercią w 1428 roku odbudował po pożarze i powiększył w stylistyce gotyckiej kościół we wsi, która wówczas zwana już była Kisnána.
Trzeci syn sędziego Istvána, János, kontynuował karierę brata. W 1428 roku został głową rodziny, choć mógł być jeszcze młody. Być może dlatego nie od razu otrzymał godność podczaszego, która została przejęta przez jego kuzyna Pála. Już w 1432 roku János dzielił z nim ten urząd, od 1441 roku był ispánem Heves, a od 1449 aż do śmierci stolnikiem. W Kisnána János ufundował w latach 30-tych XV wieku nowy budynek mieszkalny, a następnie przekształcił całe założenie w zamek z drewnianymi obwarowaniami, przypuszczalnie w burzliwych czasach po śmierci króla Albrechta II Habsburga w 1439 roku. Te najstarsze fortyfikacje szybko okazały się niewystarczające przeciwko pohusyckim bandom grasującym po Węgrzech, dlatego około 1440 – 1445 roku zastąpione zostały murem kamiennym. Tak ukształtowana budowla po raz pierwszy odnotowana została w źródłach pisanych w rozporządzeniu sejmu z 1445 roku, wymieniającego nowo powstałą rezydencję Jánosa Kompolti.
Po śmierci Jánosa Kompoltiego w 1451 roku jego majątek odziedziczyli dwaj synowie: Miklós i Vencel. Prawdopodobnie kontynuowali oni prace nad obwarowaniami zamku (mur wewnętrzny), gdyż na północnych Węgrzech bandy czeskich najemników i rabusiów husyckich zlikwidował dopiero król Maciej Korwin w latach 60-tych XV wieku. Powiększyli także zamek o nowe skrzydło mieszkalne, w związku z koniecznością pomieszczenia rodzin i domowników każdego z braci. Za czasów Miklósa i Jánosa, synów zmarłego w 1476 roku Miklósa Kompoltiego, na prowincję powrócił spokój, a fortyfikacje zamku straciły na znaczeniu. Właściciele Kisnány w swoich nowych projektach postawili na wygodę i splendor w stylistyce późnogotyckiej, choć podwyższeniu uległy wówczas także obie wieże bramne zamku.
W 1510 roku trzej synowie Jánosa Kompolti: Miklós, Zsigmond i Ferenc, zawarli traktat spadkowy z rodziną Guti Ország, która była z nimi spokrewniona. W rezultacie, kiedy Ferenc Kompolti zmarł w 1521 roku, a ród Kompolti wymarł wraz z nim, Kisnána i wszystkie dobra stały się własnością Országów. W 1522 roku wdowa po Ferencu Kompolti nadal mieszkała na zamku, ale nowi właściciele podjęli przeciwko niej kroki prawne w celu przejęcia Kisnány. Wkrótce też udało im się zająć zamek, który został natychmiast przebudowany w celu pomieszczenia okazałych piwnic na wino.
W 1526 roku klęska Węgrów i sojuszniczych oddziałów pod Mohaczem sprawiła, iż ziemie królestwa stały się jednym wielkim polem bitwy, nie tylko z Turkami, ale i pomiędzy pretendentami do tronu – Ferdynandem Habsburgiem i Janem Zápolyą. Próbowano co prawda na szybko wzmocnić obwarowania zamku w związku ze stale rosnącym znaczeniem broni palnej, ale przed 1543 rokiem Kisnána wpadła w ręce Istvána Losonczego. W tym samym roku przekazał on zamek swojemu przyrodniemu bratu, niesławnemu rycerzowi-rozbójnikowi László Móré, który został oblężony przez tureckiego paszę Budy. Zamek został zdobyty, zaś László i jego dwaj synowie wywiezieni do Konstantynopola. Zrujnowana Kisnána około połowy XVI wieku stała się własnością Kristófa Országa, a po jego śmierci w 1567 roku przejął ją jego szwagier, Ferenc Enyingi Török. W ciągu tych kilku dziesięcioleci kilkakrotnie pojawiał się projekt odbudowy zamku i przekształcenia go w nowożytną twierdzę graniczną, lecz ostatecznie plany te nie zostały zrealizowane, a budowla popadła w ruinę.
Architektura
Osadę, a następnie zamek usytuowano na pagórkowatym, ale pozbawionym większych wyniosłości terenie, w rozwidleniu utworzonym przez strumień Forrás i jego dopływ, łączące się po południowej stronie Kisnána. Na jednym z pagórków wzniesiono najstarszą murowaną budowlę w postaci rotundy, składającej się z kolistej nawy i podkowiastej apsydy po stronie wschodniej. W jej najbliższym otoczeniu funkcjonował cmentarz, natomiast nieco dalej na północy i północnym – zachodzie rozmieszczone były chaty wczesnośredniowiecznej osady.
W drugiej ćwierci XIV wieku w południowo – zachodniej części wzgórza kościelnego wybudowano dwór rycerski. Był to prostokątny w planie budynek o wymiarach 11 x 25 metrów. Wzniesiono go z kamienia, ale niewielka grubość ścian wskazywałaby, iż powyżej najniższej kondygnacji był konstrukcji szachulcowej. Jako, że usytuowany został na zboczu pagórka, mógł być częściowo podpiwniczony. Umieszczona pod poziomem gruntu komora znajdowała się w części północnej, podczas gdy południowa część budynku, leżąca na niżej położonej partii zbocza, najniższą kondygnację miała nadziemną. W ścianie północnej utworzono wejście do piwnicy ze stromą rampą, przypuszczalnie kolejne wejście funkcjonowało w ścianie południowej, a główne wejście na poziomie parteru otwarte było od strony wschodniej, skierowanej na rotundę. Najniższą kondygnację przykrywał drewniany strop oparty na czterech słupach, drewnem wyłożono też posadzkę piwnicy. Oświetlenie pomieszczenia zapewniały wysokie ale wąskie otwory okienne z kamiennymi ościeżami. Ponadto w połowie zachodniej ściany piwnicy zbudowano piec hypocaustum, który ogrzewał ciepłym powietrzem wyższą kondygnację. Piec był opalany nie z piwnicy, ale dość nietypowo z zewnątrz (ten układ mógł być związany z funkcją przechowywania wina w piwnicy, dlatego właściciele nie chcieli, aby piec ogrzewał jej przestrzeń przez drzwiczki na opał). Podział wnętrza drugiej kondygnacji hipotetycznie miał tradycyjny dla średniowiecza podział na środkową sień wejściową oraz dwa boczne pomieszczenia mieszkalne.
Niewykluczone, że w sąsiedztwie głównego budynku dworu i kościoła, w północnej części wzgórza kościelnego, poza cmentarzem, znajdowały się inne obiekty gospodarcze należące do rodu Kompolti (np. stajnie, spichrze, kuźnia, stodoły, chlewy, domostwa służby i ludności podległej). W pierwszej połowie XIV wieku rozbudowana została także rotunda, do której nawy od zachodu przystawiono duży, obły aneks, o prawie takiej samej wielkości. Być może w jego wnętrzu mieściła się empora patronacka dla właściciela dworu, z której mógł on brać udział w liturgii.
Przed 1428 rokiem rozebrana została XII-wieczna rotunda wraz z apsydą, pozostawiono jedynie XIV-wieczny aneks zachodni. Do niego dostawiono gotycki kościół składający się z krótkiej nawy na planie zbliżonym do kwadratu i węższego prezbiterium po stronie wschodniej, zamkniętego wielobokiem, sąsiadującego z zakrystią po stronie północnej. Po południowej stronie nawy umieszczono wieżę z kruchtą w przyziemiu. Jej dolna część miała formę czworoboczną, powyżej drugiej kondygnacji przechodzącą w ośmiobok. Część ośmioboczna wyróżniała się od wzniesionych z łamanych kamieni ścian dokładnie obciosanymi kwadrami w narożnikach. Wieża i prezbiterium opięte zostały profilowanym cokołem, a także przyporami, wewnątrz tego ostatniego musiało więc być założone sklepienie żebrowe, najpewniej sześciodzielne w części wschodniej i krzyżowe w części zachodniej, wpuszczone w ściany bez użycia konsol. Prezbiterium oświetlały wysokie, ostrołuczne, zamknięte trójliśćmi okna, osadzone między przyporami, nawę natomiast okno północne i wąskie okno po wschodniej stronie wieży. Dzwonnica oprócz otworów szczelinowych na trzech kondygnacjach, przebita była na najwyższym, oddzielonym gzymsem kordonowym piętrze dużymi, ostrołucznymi oknami maswerkowymi. Przyziemie wieży było przykryte sklepieniem z żebrami podobnymi do tych w prezbiterium, a wejście do niej można było zaryglować. Wewnątrz prezbiterium, pod ceglaną posadzką, utworzono kryptę z nagrobkiem László Kompolti. Za nią znalazł się ołtarz, usytuowany na podwyższeniu ze stopniem. Jedyne wejście do zakrystii ze względów bezpieczeństwa wiodło z wnętrza kościoła i było zamykane na rygiel osadzany w otworze w murze. Pierwsze piętro wieży być może otwierało się galerią na nawę, drugie połączone było z poddaszem, trzecie zaś przeznaczone było na dzwony, których dźwięk wydobywał się przez wspomniane duże okna (a w zasadzie przeźrocza, gdyż nie były przeszklone).
W latach 30-tych XV wieku po północnej stronie kościoła wzniesiono nowy budynek mieszkalny dworu. Był on założony na planie krótkiego prostokąta z kwadratowym, wieżowym ryzalitem od strony południowej fasady. Na poziomie piwnicy jego wnętrze dzieliło się na dwa pomieszczenia o różnej wielkości (mniejsze wschodnie i większe zachodnie) z których zachodnie połączono z szyją wejściową poprowadzoną przez ryzalit i dalej na południe. Wschodnia komora miała osobne wejście w ścianie północnej, wiodące wprost na zewnątrz. Początkowo piwnica przykryta była drewnianym stropem, a jej wnętrze doświetlały pojedyncze otwory szczelinowe. Wejście na parter budynku mogło się otwierać jedynie na zachodnim krańcu elewacji południowej. Podział tej kondygnacji był podobny jak na dole. Pierwotnie większe pomieszczenie pełniło z pewnością funkcję kuchni, natomiast pokój wschodni mógł być izbą pomocniczą. Oświetlały je nieco większe, wysokie ale wąskie, jednodzielne okna czworoboczne. Parter nie miał bezpośredniego połączenia z piwnicą, prawdopodobnie też nie było wewnętrznych schodów na górę. Wejście na piętro musiało się znajdować na zewnątrz budynku, we wschodniej części elewacji południowej, po dostawianych, drewnianych schodach. Za nimi mogła się znajdować reprezentacyjna aula, oświetlana dużymi, dwudzielnymi oknami zwieńczonymi trójliśćmi i osadzonymi we wnękach zamkniętych dwuściennie. Pomiędzy dwoma otworami okiennymi auli, wewnątrz wnęki, wyrzeźbiono orła Kompoltów trzymającego pod skrzydłami tarczę.
Niedługo po ukończeniu budynku północnego, dwór wraz z kościołem otoczony został obwodem drewnianych obwarowań o typie palisady, które objęły także starszy murowano – szachulcowy budynek. Palisadę poprowadzono w bardzo bliskiej odległości od jego ścian, a od strony północnej obwarowania zetknęły się z budynkiem, co wymusiło zasypanie szyi piwnicznej, na miejscu której zapewne utworzono schody wiodące na koronę obwarowań. Ponadto zablokowania wymagało wejście południowe do budynku, zamknięte otaczającą dwór palisadą. Zmiany te spowodowały, że wybudowano nowe wejście wschodnie do piwnicy, umieszczone obok portalu prowadzącego na parter. Brama wjazdowa na teren dziedzińca zamkowego zlokalizowana została w południowo – wschodnim narożniku, w drobnej czworobocznej wieży bramnej, także konstrukcji drewnianej. Poprzedzał ją obmurowany wilczy dół, nad którym zapewne przerzucano zwodzony most. Sama palisada, utworzona z rzędu pali, prawdopodobnie zwieńczona była od strony dziedzińca gankiem dla straży. Jedynie od strony zachodniej utworzono dwa rzędy pali, przypuszczalnie w celu poszerzenia ganku i ustawienia na nim małokalibrowych dział, które mogłyby kontrolować stoki wzgórza na dalszym przedpolu zamku.
Około 1440 roku budynek północny przedłużono po stronie zachodniej o część mieszczącą nowe, duże pomieszczenie, oraz o drugi trakt znajdujący się przy środkowej i zachodniej ścianie północnej, który pomieścił w przyziemiu trzy pomieszczenia. Brukowana posadzka w nowym, dużym pomieszczeniu sięgała znacznie głębiej niż parter starej części budynku. Z pewnością przejęło ono funkcję kuchni, o czym świadczyłyby dwie małe izby połączone z nią na północy. Większa mogła służyć jako podsklepiona spiżarnia, gdyż nie miała ogrzewania i była oświetlana jedynie przez małe okienko skierowane na północ. Sąsiednie, mniejsze pomieszczenie północne mieściło studnię, bez której kuchnia nie mogłaby funkcjonować. Skrajne, wschodnie pomieszczenie spośród trzech północnych, nie miało połączenia z dwoma pozostałymi, było natomiast dostępne bezpośrednio z zewnątrz przez portal północny (później wiodący do latryny) oraz przez drzwi skomunikowane ze starszą częścią budynku. Prawdopodobnie pomieszczenie to posłużyło do pomieszczenia klatki schodowej, wiodącej do przedsionka przy auli na piętrze. Ponieważ północna ściana dobudówki wsparta była pośrodku przyporą, można przypuszczać, że pomieszczenia północne na piętrze były sklepione, gdyż małe komory w przyziemiu nie wymagałyby oskarpowania. Biorąc pod uwagę, że w tym okresie zamek był ufortyfikowany obwarowaniami drewnianymi, możliwe, że na górnym poziomie budynku pałacowego utworzono często spotykany w XV wieku dookolny, także drewniany ganek.
Przed połową XV wieku obwarowania palisadowe zastąpione zostały kamiennym murem, wzniesionym mniej więcej na takim samym rzucie, ale poprowadzonym o kilka metrów dalej, w ten sposób, że dziedziniec uzyskał nieco większą przestrzeń. Mur nie obejmował już starego dworu południowo – zachodniego, a stykał się z jego ścianami północną i wschodnią. Kurtyny prawdopodobnie zwieńczono chodnikiem straży umieszczonym na odsadzce muru i zabezpieczono blankowanym przedpiersiem. Północna część obwarowań wzmocniona została kilkoma przyporami. Wjazd pozostawiono w tym samym miejscu, budując w narożniku zamku czworoboczną wieżę z przejazdem w przyziemiu, wzmocnioną w narożnikach boniowanymi kwadrami. Przed wieżą funkcjonował przekop, przed którym przerzucano zwodzony most na wysokości głównego przejazdu, oraz mniejszą kładkę na osi furty dla pieszych. Most po podniesieniu chowany był do wnęki w elewacji wieży.
W latach 60-tych XV wieku zbudowany został masywny, szybko ale i niezbyt fachowo wzniesiony mur wewnętrzny. Połączył on kościół zamkowy kurtyną biegnącą od prezbiterium z pałacem północnym, wokół którego utworzono zewnętrzny płaszcz, w który włączono nowe pomieszczenie północno – wschodnie (wcześniejszy uskok spowodowany krótszym traktem północnym budynku), dzięki czemu budynek uzyskał w planie kształt zbliżony do prostokąta. Płaszcz ten opiął pałac zamkowy od wschodu, północy i zachodu, gdzie zapewne w jego koronie znajdował się połączony z poddaszem chodnik obronny, zapewniający ciągłość komunikacji po całym obwodzie, a następnie mur poprowadzony został od elewacji zachodniej budynku na południe, w stronę kościoła, gdzie przed aneksem nawy utworzono narożnik obwarowań. Na południu mur objął kościół w podobny sposób jak pałac, wchłaniając przypory prezbiterium, zasłaniając okna i ujednolicając od zewnątrz całą budowlę. Przed kurtyną pozostała jedynie dzwonnica kościelna, zwrócona w stronę międzymurza dwoma ukośnymi przyporami. Przed kurtyną zachodnią zbudowana została masywna wieża bramna na planie podkowy, a od strony wewnętrznej do kurtyny wschodniej i w południowo – zachodni narożnik wstawiono późnogotyckie zabudowania. Dziedziniec zamku został wybrukowany, a gromadzącą się na nim wodę deszczową odprowadzano kanałem w narożu budynku południowo – zachodniego i zachodniej kurtyny muru, a następnie dalej poza mur zewnętrzny.
Wieża bramna początkowo była niska, równa wysokością z sąsiednimi kurtynami, przy czym jej najwyższa kondygnacja musiała być konstrukcji szachulcowej. Od południa poprzedzało ją proste przedbramie, przystawione wschodnią częścią do głównego muru obronnego. W jego wnętrzu funkcjonował zwodzony most wiodący do podsklepionego przejazdu. Na dziedziniec natomiast wieża otwarta została dużym, ostrołucznie zamkniętym portalem. W ostatniej ćwierci XV wieku wieżę nadbudowano o trzy murowane kondygnacje, utworzone na planie wieloboku a nie podkowy (kwadrat ze ściętymi zewnętrznymi narożnikami), co wiązało się z rozebraniem starszej kondygnacji szachulcowej. Kamienne mury pierwszego piętra pogrubiono od wewnątrz, elewacje zewnętrzne otynkowano, a przy północno – wschodnim narożniku dostawiono spiralną klatkę schodową, osadzoną na koronie muru obronnego. Pomieszczenia na piętrach wieży rozdzielono stropami i połączono z klatką schodową korytarzami o kształcie litery L. Wyposażono je w szafki ścienne i doświetlono niedużymi oknami. Najwyższa kondygnacja miała funkcję obronną z blankowanym, przykrytym dachem przedpiersiem.
Pomiędzy budynkiem wschodnim i północnym utworzono kwadratowy obszar, ograniczony z dwóch stron murem obronnym. Nie mógł on być zadaszony, gdyż południowo – wschodnia część parteru pałacu północnego nie mogła w tym okresie otrzymywać naturalnego światła z innych kierunków. Na ten mały plac można było wejść jedynie drewnianymi schodami z górnej kondygnacji sąsiednich zabudowań. Możliwe, że używany był on jako oddzielony prywatny ogród. Położone obok wschodnie skrzydło było jednotraktowe, nieregularne, podzielone w przyziemiu na pięć pomieszczeń. Uskokiem muru wyróżniało się pomieszczenie południowe, najstarsze, wzniesione zapewne w chwili gdy nie planowano jeszcze długiego skrzydła. Wszystkie pomieszczenia prawdopodobnie dostępne były bezpośrednio z dziedzińca, zapewne doświetlały je nieduże okna, a jedno z nich, północne, ogrzewane było kominkiem. Nad nimi funkcjonowała jeszcze jedna kondygnacja, zwrócona do wnętrza zamku dużymi, późnogotyckimi oknami wypełnionymi krzyżami. Piętro dzieliło się na cztery komnaty, przy czym większe pomieszczenie zapewne znajdowało się w części północnej, zaś nad zakrystią kościoła mogła funkcjonować jeszcze jedna, piąta izba. Budowa skrzydła wschodniego zapewne wiązała się ze współdzieleniem zamku pomiędzy dwóch braci i koniecznością posiadania przez każdego własnych pomieszczeń mieszkalnych o podobnym statusie.
Budynek w narożniku południowo – zachodnim mieścił jedno duże pomieszczenie, do którego po północnej stronie aneksu zachodniego przy nawie dołączono pomieszczenie przypominające korytarz. Przypuszczalnie mieścił on schody na górę do kościoła i do narożnego pomieszczenia. Jego ściany miały tylko 0,7 metra grubości, co sprawiało, że prawdopodobne górna kondygnacja znajdowała się na stropie i sama także była konstrukcji drewnianej lub szachulcowej. Duże, niepodzielne wnętrze budynku, na planie zbliżonym do kwadratu, musiało pełnić funkcje gospodarcze, być może jako skład zboża. Budynek południowy, który został zintegrowany z kościołem, oraz skrzydło wschodnie pałacu, mogły być nakryte jednym dachem. Dach ten mógł również zakrywać niewielki uskok w narożniku południowo – wschodnim dziedzińca, gdzie znajdowała się studnia.
Pod koniec XV wieku przebudowana i pogrubiona została zewnętrzna ściana południowo – wschodniej wieży bramnej. Wzmocniono ją dwoma, masywnymi przyporami, usytuowanymi pod skosem, co zapewne związane było z podwyższeniem wieży, podobnie jak uczyniono z bramą wewnętrzną, a być może również i z założeniem sklepień w jej pomieszczeniach. Most zwodzony przed przejazdem i mniejszą furtą pozostawiono bez zmian. W tym samym czasie wprowadzono natomiast zmiany przed południową ścianą XIV-wiecznego budynku. Podniesiono wówczas posadzkę jego piwnicy, a następnie wkopując się w nową kondygnację wzniesiono ścianę działową odcinającą część budynku poza południowym murem obronnym, po czym tą południową część piwnicy zasypano ziemią. Nad zasypaną częścią piwniczną rozebrano z pewnością południową część starego szachulcowego budynku i na jego miejscu utworzono stanowisko obronne w postaci wysuniętego przed kurtynę, pseudo-basztowego dzieła. Najpóźniej w tym okresie zniknąć musiały drewniane obwarowania okalające budynek od zachodu.
Pod koniec pierwszej ćwierci XVI wieku pod wewnętrznym dziedzińcem zamku zbudowano dużą, sklepioną kolebkowo piwnicę na wino, do której prowadził długi, załamany, podziemny korytarz, zaczynający się przy klatce schodowej przy budynku gospodarczym w południowo – zachodnim narożniku. Po zakończeniu prac budowlanych dziedziniec pokryto nową kostką brukową, a wraz z podwyższeniem dziedzińca przebudowano także pałac północny. W linii z wyższym poziomem dziedzińca otwarto nowe drzwi do kuchni zachodniej, założono w niej nową ceglaną posadzkę i zamurowano stare drzwi do środkowej sieni, przez co kuchnia nie była już dostępna ze środka pałacu. Najpewniej nieznane przekształcenia objęły także górne kondygnacje budynku. Ostatnie zmiany, wprowadzone po 1526 roku, miały na celu szybkie wzmocnienie obronności przestarzałych obwarowań. Całkowicie już rozebrany został XIV-wieczny budynek południowo – zachodni, jego kamienną piwnicę zasypano ziemią, a nad nią utworzono masywny, czworoboczny bastion. Znacznie wzmocniono także północną część zewnętrznego muru obronnego, który został pomiędzy przyporami pogrubiony do przeszło dwukrotnej szerokości. Do tego grubego muru przymocowana była od wewnątrz drewniana konstrukcja, być może wejście.
Stan obecny
Zamek Kisnána, obecnie znajdujący się w stanie ruiny, jest jedną z najbardziej charakterystycznych i znanych węgierskich, średniowiecznych prywatnych rezydencji mieszkalno – obronnych. Jego historia jest dobrym przykładem rozwoju i przeobrażeń siedzib rycerskich, ich nieustannego dostosowywania do ciągle zmieniających się okoliczności historycznych. Do czasów współczesnych zachowała się gotycka wieża kościoła, zamkowa wieża zachodnia (niestety z odtworzą z cegły maszynowej wieżyczką schodową), dolne partie zewnętrznego muru obronnego wraz z zarysem budynku bramnego, oraz relikty murów kościoła i zabudowań mieszkalnych zamku, z których część przykryta jest współczesnymi konstrukcjami mającymi chronić je przed warunkami pogodowymi. Zamek udostępniony jest za niewielką opłatą dla zwiedzających.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Buzás G., A kisnánai vár története, „Archaeologia – Altum Castrum Online”, Visegrád 2012.
Baráz C., Dénes J., Feld I., Nováki G., Sárközy S., Heves megye várai az őskortól a kuruc korig. Magyarország várainak topográfiája 2, Budapest-Eger 2009.
Nagy S.B., A Kompoltiak temploma Kisnánán, „Castrum 12”, 10/2010.