Historia
Najstarsze wzmianki o kościele, wówczas jeszcze pod wezwaniem św. Marcina, odnotowane zostały w źródłach pisanych w 1433 i 1448 roku. Prawdopodobnie dotyczyły one budowli drewnianej, gdyż późnogotycki, ceglany kościół zbudowany został dopiero w ostatnich dziesięcioleciach XV wieku. W 1500 roku opisano go jako budowlę bez wieży i z cmentarzem. W okresie tym wieś była własnością rodziny Várdai i kapituły z Oradei.
Architektura
Późnośredniowieczny kościół uzyskał formę niewielkiej ale eleganckiej, bezwieżowej budowli, orientowanej względem stron świata, wzniesionej z cegły przy użyciu kamienia do utworzenia detali architektonicznych, składającej się z pojedynczej nawy na planie prostokąta i nieco węższego, krótkiego, wielobocznie zamkniętego prezbiterium po stronie wschodniej (pięć boków ośmioboku). Dodatkowo od północy zbudowano zakrystię, której ściana wschodnia połączona była z prezbiterium, a od zachodu stykała się z północno – wschodnim narożnikiem nawy.
Mury kościoła opięte zostały uskokowymi przyporami, narożnymi w nawie (za wyjątkiem jednego naroża), usytuowanymi pod skosem, liczniejszymi w części prezbiterialnej. Wokół całej budowli poprowadzono cokół i zapewne także gzyms podokapowy o nieznanym dziś kształcie. Pomiędzy przyporami osadzono wysokie, ale wąskie, ostrołucznie zamknięte okna, dwudzielne, wypełnione stosunkowo prostymi maswerkami, głównie z motywami trójliścia. Po zewnętrznej stronie ich rozglifienia utworzono delikatne profilowanie uskokiem muru. Okna nawy i prezbiterium utworzono prawie takie same. W ścianie zachodniej umieszczono jedynie mały czwórlistny otwór, pierwotnie być może osadzony w okulusie. Okulus nietypowo utworzony został także w ścianie wschodniej prezbiterium.
Wejścia do wnętrza utworzono dwa: pośrodku fasady zachodniej oraz w południowej ścianie nawy. Obydwa osadzono w podobnych do siebie portalach, ostrołucznych, profilowanych wałkami zakończonymi na cokole. Nawę od prezbiterium oddzielono arkadą tęczy o ostrołucznej archiwolcie profilowanej gruszkowym w przekroju wałkiem i wklęsłym nacięciem po każdej stronie. Wysokie prezbiterium nakryte zostało jednym z najprostszych sklepień sieciowych, z żebrami spiętymi osiemnastoma zwornikami o kształtach tarcz herbowych i opuszczonymi na służki zakończone ostrosłupowymi konsolami.
Stan obecny
Kościół przetrwał do dnia dzisiejszego bez większych zniekształceń nowożytnych, dzięki czemu stanowi jeden z najciekawszych zabytków późnego gotyku na obszarze niewielkich osad wschodnich terenów Węgier. Zmiany pośredniowieczne to wymiana gzymsu kapnikowego, zamurowanie portalu południowego (który jest wciąż widoczny), założenie nowego stropu w nawie i wstawienie do jej wnętrza empory. Zachowały się natomiast gotyckie okna z maswerkami, portale, arkada tęczy, sklepienie prezbiterium, czy płaskorzeźbione sakramentarium w prezbiterium.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Papp S., Jánkmajtis, római katolikus templom [w:] Középkori egyházi építészet Szatmárban, red. T.Kollár, Nyíregyháza 2011.