Historia
Kościół zbudowany został w XIV wieku, we wsi Haraszti która po raz pierwszy wzmiankowana była w dokumentach w 1290 roku. W XVI wieku na skutek szerzenia się ruchu reformacji przejęty został przez protestantów, jednak na skutek walk z Turkami wieś wyludniła się. W 1854 roku z powodu braku wiernych zaczął być wykorzystywany jako spichlerz, co doprowadziło do częściowych przekształceń budowli.
Architektura
Kościół wybudowano na stoku wzgórza, z łamanego kamienia polnego i większych kwadr używanych do wzmocnienia narożników. Otrzymał formę typową dla wczesnogotyckich wiejskich świątyń, składającą się z pojedynczej niewielkiej nawy na planie prostokąta oraz węższego, niższego i krótszego prezbiterium, także wzniesionego na planie czworoboku. Obie części przykryte zostały dachami dwuspadowymi, opartymi na trójkątnych, pozbawionych zdobień szczytach.
Proste elewacje kościoła rozdzielone zostały niedużymi, lancetowatymi oknami o obustronnych rozglifieniach. Po jednym oknie przebito we wschodniej i południowej ścianie prezbiterium, dwa kolejne prawdopodobnie znajdowały się w południowej ścianie nawy. Ściany północne nawy i prezbiterium zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną nie zostały przebite żadnym oknem, wyjątkowo natomiast utworzono nieduże okno w szczycie wschodnim nawy, ponad dachem prezbiterium. Okno umieszczone w ścianie wschodniej prezbiterium otrzymało na całej wysokości delikatne profilowanie dwoma wklęskami.
Wejście do wnętrza wiodło dość niespodziewanie od północy, być może ze względu na ukształtowanie terenu i pierwotnych zabudowań wsi. W nawie utworzono ostrołucznie zamknięty portal, oryginalnie zdobiony subtelnym profilowaniem. W środku nawę od prezbiterium oddzielono ostrołuczną, sfazowaną arkadą tęczy, w której po bokach umieszczono wąskie wnęki, półki ścienne być może przeznaczone na figury lub źródła światła. Jedną z nich można było pierwotnie zamykać, zapewne więc służyła do przechowywania kościelnych precjozów.
Stan obecny
Kościół jest dziś zadbaną, wyremontowaną budowlą o zachowanym XIV-wiecznym układzie z kilkoma pierwotnymi detalami architektonicznymi. W XIX wieku przekształcone zostały okna nawy, a w południowej ścianie prezbiterium przebito duży otwór wejściowy. Zachowało się natomiast okno wschodnie prezbiterium, wschodnie okno nawy w szczycie i portal północny w nawie, choć dość mocno zwietrzały. Wewnątrz najcenniejsza pozostaje arkada tęczy z dwoma XIV-wiecznymi wnękami.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Gyulai É., Az Észak-magyarországi régió épített öröksége, „Észak-magyarországi Stratégiai Füzetek”, évf. XVII, Miskolc 2020.
Strona internetowa turautak.com, Herencsény, török templom romja.