Historia
Zamek Bátorkő (od XVI wieku zwany Pusztapalota) prawdopodobnie zbudowany został około połowy XIII wieku. Być może to jego dotyczyła wzmianka z 1271 roku, kiedy to członkowie rodu Szalók dzieląc majątki w regionie Veszprém, odnotowali pewien las Várad, którego nazwa mogłaby wskazywać na pobliską warownię. Pod koniec XIII wieku Bátorkő przeszło na możny ród Csáków, a w 1326 roku w drodze wymiany stało się własnością króla Karola I Roberta, co było zarazem pierwszą pewną informacją źródłową o zamku. W 1350 roku Ludwik Wielki podarował go Miklósowi Kontowi i jego braciom. Ich potomkowie dzierżyli niewielki zamek do lat czterdziestych XV wieku, kiedy to po wybudowaniu wygodniejszej siedziby, trudno dostępne górskie gniazdo straciło na znaczeniu i prawdopodobnie zostało porzucone, choć możliwe, iż do zniszczenia zamku doszło w XVI wieku, w trakcie walk z Turkami. W 1539 roku zamek odnotowany został już jako ruina.
Architektura
Zamek zbudowany został na szczycie skalistego wzniesienia, w górzystym i zalesionym rejonie na północny – wschód od Balatonu. Naturalne warunki terenu zapewniały bardzo dobrą ochronę, bowiem z trzech stron wysokie i strome skarpy były prawie całkowicie nieprzystępne i jedynie od zachodu nieco łagodniej opadały w dolinę, łącząc się z nią wąską szyją.
Główną i centralną, usytuowaną w najwyższym punkcie budowlą zamku, była czworoboczna w planie wieża – donżon o wymiarach 6,5 x 5 metrów, wysokości sięgającej co najmniej 15 metrów, mieszcząca przynajmniej cztery kondygnacje. Mury wieży były masywne, około 2,2 metrowej grubości. W ich wnętrzu kondygnacje rozdzielały płaskie, drewniane stropy belkowe, osadzane w gęsto rozmieszczonych w ścianach otworach. Najniższa z kondygnacji miała 4,5 metra wysokości, a pozostałe pomieszczenia na piętrach 3 i 2,8 metrów wysokości. Klatka schodowa prowadząca z parteru na pierwsze piętro znajdowała się po stronie zachodniej, natomiast klatka schodowa prowadząca na drugie piętro znajdowała się po stronie wschodniej.
Od wschodu donżon chroniony był skalistym urwiskiem, natomiast z pozostałych trzech stron ciasnym obwodem muru obronnego o zaokrąglonych narożnikach. Po stronie północno – zachodniej i zachodniej mur był zdwojony, bowiem tamtędy wiodła droga dojazdowa, na zachód od donżonu poprzedzona niewielkim przedbramiem, być może mającym formę budynku bramnego. Utworzony przed nim przekop najpewniej pokonywany był za pomocą zwodzonego mostu. Mury wokół donżonu poprowadzono wzdłuż krawędzi skarp, przy czym niewielkie wzgórze zamkowe pozostawiało miejsce jedynie na wąskie międzymurze, bez żadnego szerszego dziedzińca. W północnej części parcham wypełniła mała i zapewne niewysoka, czworoboczna wieżyczka o wymiarach 3,5 x 5,5 metra, przystawiona bezpośrednio do donżonu.
Stan obecny
Obecnie dominantą zrujnowanego zamku jest północna ściana donżonu i sąsiadujące z nią małe fragmenty muru wschodniego i zachodniego, sięgające wysokości trzech kondygnacji. Niestety po innych budowlach czy obwarowaniach nie ma już prawie żadnych widocznych gołym okiem śladów. Wstęp na teren zabytku jest wolny, choć jest on trudno dostępny, leżący z dala od uczęszczanych szlaków i dróg.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Csorba C., Bátorkő vára (Pusztapalota), “Várak, kastélyok, templomok”, kötetszám február, Pécs 2006.
Fehrentheil-Gruppenberg L., Bátorkő vára, „Hadtörténeti Közlemények”, 34/1933.
Kiss G., Várak, várkastélyok, várhelyek Magyarországon, Budapest 1984.