Historia
Osada Mórichida w której wybudowano kościół św. Jakuba, własność możnego rodu Móriców, zaczęła pojawiać się w źródłach pisanych w drugiej ćwierci XI wieku, w związku z funkcjonującą przy niej ważną przeprawą przez rzekę Rabę. Między 1242 a 1251 rokiem przedstawiciele Móriców za zgodą węgierskiego króla Beli IV założyli w niej klasztor premonstratensów z kościołem św. Jakuba Apostoła. Zakonnicy funkcjonowali w Mórichidzie do początku XVII wieku, kiedy to z Trnavy na ich miejsce przybyły klaryski. Z inicjatywy mniszek w połowie XVIII stulecia kościół został przebudowany w stylu barokowym. Od kasaty zakonu pełnił funkcję kościoła parafialnego.
Architektura
Kościół zbudowany został z cegły, jako budowla jednonawowa o okazałych rozmiarach, składająca się z mocno wydłużonego korpusu na planie prostokąta, od zachodu zaopatrzonego w dwuwieżową fasadę, a od wschodu połączonego z węższym, kwadratowym w planie prezbiterium. Do tego ostatniego od południa przystawiona została prostokątna zakrystia, w pobliżu której zapewne znajdowały się także zabudowania klasztorne. Budowlę wzmocniono niskimi przyporami, wyższymi, uskokowymi jedynie przy prezbiterium.
Elewacje kościoła przedzieliły wąskie okna zwieńczone półkoliście, w murach wieży o formach biforiów. Główne wejście wiodło od zachodu poprzez bogato profilowany portal osadzony w płytkim ryzalicie. Jego wewnętrzne profilowanie utworzyło niższą, półkolistą archiwoltę, natomiast zewnętrzne archiwoltę wyższą, już o ostrołucznym zwieńczeniu. Sam prześwit wejścia ozdobiono profilowaniem w obu górnych narożnikach, na kształt zbliżony do dwóch ramion.
W środku kościoła nawa początkowo przykryta była drewnianym stropem, a prezbiterium sklepione krzyżowo. Ponad zakrystią założono kolebkę, zaś w jej murze zachodnim utworzono schody wiodące na piętro i poddasze. Komunikację pionową w zachodniej części kościoła zapewniały schody, wiodące na emporę utworzoną w przestrzeni międzywieżowej. Emporę osadzono na dwóch masywnych, czworobocznych filarach.
Stan obecny
Kościół zachował pierwotne mury obwodowe wyznaczające układ świątyni nadany w czasach budowy. Niestety wiele detali architektonicznych zostało przekształconych w czasach nowożytnych, zwłaszcza w korpusie nawowym. Zmienione i powiększone zostały ościeża okienne, przebito też zupełnie nowe okna, a wewnątrz założono barokowe sklepienie. Spośród oryginalnych elementów przetrwał portal zachodni, oraz część okien w wieżach.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Rómer F., Árpás és a móriczhidai Szent Jakabról címzett premontrei prépostság története, Pest 1869.
Gyurkó J., Árpád-kori templomok a Kárpát-medencében, Gyál 2006.