Historia
Kościół w Abod zbudowany został prawdopodobnie około połowy XIII wieku, przypuszczalnie po najeździe mongolskim z 1242 roku. Pierwsza wzmianka o osadzie pojawiła się w źródłach pisanych dopiero w 1284 roku. Należała ona wówczas do majątku rodu Ákos, którego przedstawiciele mogli sprawować patronat nad kościołem. Miejscową parafię odnotowano także w spisach dziesięcin z lat 30-tych XIV wieku. Nowożytne renowacje kościoła przeprowadzono w 1928 roku oraz w latach 80-tych XX wieku.
Architektura
Kościół wzniesiony został w dolinie strumienia Abodskiego, po jego południowej stronie, a zarazem w południowo – wschodniej części wsi. Otrzymał układ typowy dla wczesnogotyckiej budowli sakralnej, mianowicie prostokątną w planie, pojedynczą nawę i węższe od niej oraz niższe prezbiterium, także wzniesione na rzucie czworoboku. Umieszczone w ścianie zachodniej nawy wejście w XV wieku poprzedzono kruchtą.
Kościół pierwotnie oświetlały wąskie, niezbyt wysokie okna o półkolistych zwieńczeniach. Po jednym takim przebito w południowej i wschodniej ścianie prezbiterium, jedno w zachodniej ścianie nawy, w jej partii szczytowej oraz prawdopodobnie trzy od południa w nawie. Mury północne zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną pozbawione były otworów okiennych (ze względów praktycznych, gdyż tamtędy wpadała mniejsza ilość światła, oraz ze względu na ówczesne przesądy).
Wewnątrz nawę przykryto płaskim, drewnianym stropem, prezbiterium zaś, pomimo braku przypór, zwieńczono sklepień kolebkowym, uznając, iż małe wymiary tej części kościoła i masywne mury wytrzymają obciążenie. Obie części kościoła, nawę i prezbiterium, rozdzielono prostą, niewyraźnie zaznaczoną arkadą tęczy. W średniowieczu wewnętrzne elewacje kościoła pokryte były barwnymi polichromiami z figuralnymi motywami (między innymi przedstawiającymi św. Władysława).
Stan obecny
Kościół zachował wczesnogotyckie mury nawy i prezbiterium, powiększone o późnośredniowieczną kruchtę zachodnią i nowożytną już małą wieżyczkę na sygnaturkę na kalenicy zachodniej części dachu nawy. Niestety w trakcie renowacji z 1928 roku powiększone zostały dwa okna południowe nawy, a trzecie prawdopodobnie zamurowane. Mniejsze interwencje dotknęły pozostałe dwa okna prezbiterium, natomiast jedyne okno o całkowicie pierwotnym kształcie przetrwało w szczytowej partii elewacji zachodniej kościoła. Wewnątrz widoczne są restaurowane pozostałości średniowiecznych polichromii.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Szabó F., Borsod megye Árpád-kori templomai, Miskolc 1936.
Tajkov P., Sakrálna architektúra 11 – 13 storočia na juhovýchodnom Slovensku, Košice 2012.