Historia
Pierwszy kościół w Wiston powstać mógł wraz z osadą (borough) przed 1112 rokiem, jednak murowana budowla wzniesiona została najwcześniej na przełomie XII i XIII wieku. W XIV stuleciu powiększono go o wieżę, natomiast przypuszczalnie w XV wieku o okazałe prezbiterium i kruchtę, niekoniecznie wzniesione jednocześnie. Wiktoriańską renowację ufundował lord Cawdor, zaś przeprowadził David Brandon w latach 1864-1865, z inicjatywy którego wymieniono poszycie dachowe i okna nawy.
Architektura
Średniowieczny kościół składał się z obszernej nawy na planie prostokąta o wymiarach 15,4 x 6,5 metra oraz wyjątkowo długiego jak na zwykłą świątynię parafialną prezbiterium, również wzniesionego na planie prostokąta, wielkości 11,4 x 5,2 metra. Po stronie zachodniej na osi fasady nawy dostawiona została czworoboczna w planie wieża o wymiarach 5,8 x 4,9 metra, w typowy dla regionu Pembrokeshire sposób zwężająca się w górnych partiach i zwieńczona wysokim, blankowanym przedpiersiem osadzonym na konsolach na wysokości około 15 metrów. Poprzedzone kruchtą wejście umieszczono dość nietypowo w ścianie północnej nawy, zapewne z powodu usytuowania z tamtej strony głównej zabudowy wsi i zamku. Wejście do kruchty otrzymało rzadko spotykany w Walii portal o wykroju w ośli grzbiet, zaś w jej wnętrzu umieszczono po bokach dwa zbiorniki na wodę święconą i założono sklepienie.
Stan obecny
Kościół z Wiston to dziś dość ciekawa, dobrze zachowana budowla średniowieczna, wyróżniająca się okazałym prezbiterium i późnogotycką kruchtą. Niestety w ściany nawy wstawione zostały neogotyckie okna, podpierają ją też od północy dwie nowożytne przypory. Większych zmian ustrzegła się wieża oraz prezbiterium, którego okna co prawda odnowiono w XIX wieku, ale zachowały formę z XV stulecia. Spośród najstarszego wyposażenia zachowała się XII-wieczna chrzcielnica.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of South-West Wales, Malvern 2003.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, VII County of Pembroke, London 1925.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of Saint Mary A Grade II* Listed Building in Wiston, Pembrokeshire.