Historia
Kościół w Tregaian (Tregaean) prawdopodobnie zbudowany został pod koniec XIV wieku. Poświęcony został mało znanemu świętemu Caianowi, żyjącemu w V lub VI wieku, co wskazywałoby na funkcjonowanie na tym miejscu dużo starszej, wczesnośredniowiecznej świątyni. Pod koniec XV wieku kościół przekształcony został w stylistyce późnogotyckiej, a pod koniec XVI wieku wymieniono jego poszycie dachowe, wciąż jednak pozostawał bardzo małą, skromną świątynią wiejską. W XVII wieku wymieniona została większość jego okien, natomiast w 1717 roku postawiono małą dzwonnicę na zachodnim szczycie. Nie wiadomo czy kościół przechodził jakieś remonty w okresie wiktoriańskim.
Architektura
Kościół powstał jako bardzo prosta i skromna budowla salowa, założona na planie prostokąta o wymiarach 12,3 x 4,3 metra, nie posiadająca wydzielonego strukturalnie prezbiterium. Wejście do wnętrza umieszczono w zachodniej części ściany południowej, od XV wieku w portalu o ostrołucznym prześwicie i czworobocznym obramieniu z okapnikiem. Oświetlenie najpewniej zapewniały nieduże okna ostrołuczne, z jednym większym w elewacji wschodniej. To ostatnie otrzymało także ostrołuczny okapnik, rozglifienie zarówno na zewnątrz jak i do wnętrza oraz prosty maswerk tworzący ośli grzbiet. Wnętrze przykryto otwartą więźbą dachową.
Stan obecny
Kościół zachował do dnia dzisiejszego surową bryłę średniowiecznej małej, wiejskiej świątyni z dwoma detalami architektonicznymi. Jest to okno wschodnie z końca XIV wieku (lecz witraż posiada już XX-wieczny) oraz portal południowy z XV stulecia. Pozostałe okna zmodernizowane zostały w XVII wieku, z tego okresu też pochodzi więźba dachowa. Najstarszym widocznym elementem wyposażenia jest romańska chrzcielnica z XII wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of North Wales, Malvern 1993.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient Monuments in Anglesey, London 1937.