Tenby – zamek

Historia

   Zamek w Tenby został wzniesiony w pierwszej połowie XII wieku w trakcie normańskiej inwazji zachodniej Walii. W 1153 roku zamek został zdobyty i zniszczony przez Maredudda ap Gruffydda i Rhysa ap Gruffydda, przyszłego władcę pomniejszego królestwa Deheubarth w środkowej Walii, podobno w akcie zemsty za zranienie ich brata Cadella przez zamkowy garnizon. W 1187 roku zamek i miasto zostały ponownie oblężone przez Walijczyków. Chociaż Llywelyn ap Gruffudd złupił miasto podczas kampanii próbującej odzyskać południowo – zachodnią Walię w 1260 roku, nie wiadomo jednak czy zamek został wówczas zdobyty.
  
Pod koniec XIII wieku Tenby stało się częścią ziem Williama de Valence, pierwszego earla Pembroke. Zainicjował on budowę miejskich murów obronnych, które po ukończeniu spowodowały zmniejszenie militarnej roli zamku, niejako odgrodzonego od reszty lądu przez miasto. Inspekcja z 1386 roku ujawniła, iż zamek znajdował się już w złym stanie: dachy zabudowań przeciekały lub były nawet pozbawione cennych ołowianych pokryć, część kurtyn była bliska zawalenia, a wrota bram przegniły. W kolejnych latach zamek popadł w ruinę i prawdopodobnie został opuszczony na początku XV wieku.
   Po raz ostatni ruiny zamku wykorzystane były w trakcie działań w czasie angielskiej wojny domowej w XVII wieku, kiedy to major David Hammond naprawił miejskie fortyfikacje i utrzymywał Tenby dla sił parlamentu. W 1648 roku zostało ono po ostrzale artyleryjskim zdobyte przez siły Olivera Cromwella. Sam zrujnowany zamek zapewne nie odegrał wówczas zbyt dużej roli w działaniach wojskowych.

Architektura

   Zamek został wzniesiony na wysokim skalistym półwyspie, połączonym od południowego – zachodu z lądem za pomocą wąskiego przesmyku. Warunki terenowe zapewniały ochronę za pomocą wysokich aż do 30 metrów skarp opadających do wód Kanału Bristolskiego, zaś od strony przesmyku dostęp do zamku broniony był obwarowanym miastem.
   Wjazd do zamku umieszczony był w prostej bramie w murze obronnym, ale jej dodatkową ochronę zapewniał barbakan w kształcie litery D, który stał na pochyłej drodze dojazdowej. Obwarowania zamku prawdopodobnie połączone były z pobliskimi miejskimi murami obronnymi i zapewne wzmocnione paroma wieżami bądź basztami od strony lądu. Wiadomo, iż mury zamku zwieńczone były krenelażem i zapewne chodnikiem straży.
   W centralnym punkcie zamku znajdowała się niewielka cylindryczna wieża o średnicy 5,3 metra, z dostawioną od zachodu częścią czworoboczną o długości boków wynoszącej 3 metry, mieszczącą wewnątrz cylindryczną klatkę schodową. Wieża choć usytuowana w najwyższym punkcie cypla, była zbyt mała by pełnić funkcję donżonu (nie zaopatrzono jej też w kominek ani w latryny), z racji położenia mogła jednak pełnić rolę strażniczą i służyć jako punkt orientacyjny dla przepływających statków. XVIII-wieczne ryciny przedstawiają na terenie zamku pozostałości dodatkowych budynków, zapewne gospodarczo – mieszkalnych.

Stan obecny

   Do dnia dzisiejszego zachowała się zrujnowana brama wjazdowa w formie barbakanu, pojedyncza cylindryczna wieża z przystawionym czworobocznym aneksem komunikacyjnym oraz mniejsze fragmenty muru obronnego. Wstęp na teren zamku jest wolny.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Kenyon J., The medieval castles of Wales, Cardiff 2010.
Lindsay E., The castles of Wales, London 1998.
Salter M., The castles of South-West Wales, Malvern 1996.