Historia
Wznoszenie kamiennych murów obronnych w Tenby rozpoczęto w pierwszej połowie XIII wieku z inicjatywy earlów Pembroke, rodziny Marshalów lub nieco później w latach 80 i 90-tych XIII wieku. Z pewnością zastąpiły one wcześniejsze drewniano – ziemne obwarowania z XII stulecia. Budowę prawdopodobnie zakończono w czasach Williama de Valence, pierwszego earla Pembroke, po tym jak miasto zostało złupione w 1260 roku przez walijskiego księcia Llewelyna ap Gruffydda, choć jeszcze w 1328 roku odnotowano siedmioletnie przywileje związane z pracami przy miejskich obwarowaniach.
W połowie XV wieku Jasper Tudor, książę Bedford, zarządził gruntowną naprawę i modernizację murów miejskich. Zostały one podwyższone i poszerzone w celu umożliwienia szybszego przemieszczania się obrońców. Ponowną naprawę obwarowań przeprowadzono w 1588 roku, co zaświadcza tablica upamiętniająca. Prace te wykonano z pewnością z powodu zagrożenia hiszpańską armadą.
Rozbiórkę obwarowań, a w szczególności bram miejskich, rozpoczęto pod koniec XVIII wieku, aby usprawnić wzrastający ruch miejski, lecz już od czasów wojny domowej z XVII wieku, podobnie jak całe miasto, znajdowały się one w stanie upadku. Do zniszczeń przyczyniły się oblężenia Tenby z 1644 i 1648 roku.
Architektura
Obwód murów obronnych został wzniesiony na planie zbliżonym do trójkąta, wypełniającego cypel lądu wcinający się w zatokę Bae Caerfyrddin, z przedłużeniem w kierunku wschodnim w stronę zamku, który został ulokowany na samym czubku półwyspu. Od północy obwód obronny zabezpieczony był nadmorskimi klifami, podobnie na południu graniczył z nabrzeżem. W stronę lądu po stronie zachodniej skierowana została długa prosta kurtyna, która jako najbardziej zagrożona została najsilniej ufortyfikowana.
Mur został wzniesiony z gruzu kamiennego. W XV wieku został podwyższony o 1,5 metra (do około 7 metrów wysokości) i poszerzony od strony miasta o 1,8 metra, dzięki czemu posiadał w koronie oparty na arkadach chodnik dla obrońców. Ochraniany był krenelażem osadzonym na przedpiersiu podtrzymywanym przez wsporniki, w którego merlonach umieszczono szczelinowe otwory strzeleckie. Czworoboczne otwory w dolnej partii przedpiersia wskazują, iż co najmniej w okresach zagrożenia, mur zaopatrzony był w ganek hurdycji. Obwód murów u schyłku średniowiecza wzmocniony był około 26 basztami: czworobocznymi, cylindrycznymi i podkowiastymi w planie, najgęściej rozmieszczonymi w długiej kurtynie zachodniej.
Pierwotnie do miasta prowadziły cztery bramy: Wielka, zwana także Carmarthen (Great Gate) po stronie północno – zachodniej, południowa (South Gate), brama zachodnia zwana dzisiaj Pięcioarkadową (Five Arches Gate) i Nadbrzeżna (Quay Gate). Brama zachodnia posiadała wysunięty barbakan z około 1320 roku, zamykany broną, opuszczaną w portalu usytuowanym tuż przy kurtynie muru. Zewnętrzną strefę obrony stanowiła fosa, poszerzona w XV wieku do 9,1 metra szerokości.
Stan obecny
Obwarowania w Tenby należą do jednych z najlepiej zachowanych średniowiecznych murów miejskich w Wielkiej Brytanii. Przetrwał długi fragment murów obronnych na południowo – zachodnim odcinku obwodu (ulica Południowej Parady) wraz z sześcioma basztami i barbakanem bramnym. Ten ostatni jest dziś najbardziej wyróżniającym się elementem dawnych fortyfikacji, choć przebite w nim przejścia, wszystkie poza jednym (bocznym), utworzone zostały w XX wieku w celu polepszenia komunikacji.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kenyon J., The medieval castles of Wales, Cardiff 2010.
Salter M., Medieval walled towns, Malvern 2013.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, VII County of Pembroke, London 1925.