Historia
Majątek St Georges założony został w pierwszej połowie XIV wieku, w czasach gdy miejscowe dobra były w posiadaniu sir Williama Fleminga, który nabył je w 1314 roku. Sir William po raz pierwszy pojawił się w źródłach pisanych w 1307 roku jako zarządca zamku Caerphilly. Kiedy region Glamorgan wszedł w ręce króla w 1314 roku, po śmierci earla Gilberta III, sir William Fleming został mianowany zastępcą królewskiego zarządcy Bartholomew de Badlesmere. W 1316 roku musiał zebrać tysiąc ludzi na wojnę ze Szkocją, a w następnym roku sprawował pieczę nad zamkiem Llantrisant i zastąpił Johna Giffarda na urzędzie królewskiego opiekuna (custos) Glamorgan. Do tego czasu Williamowi udało się nabyć posiadłość rodu de Sully w Wenvoe i sąsiednie ziemie St Georges.
W 1321 roku sir William opowiedział się po stronie baronów w buncie przeciwko królowi Edwardowi II i jego faworytowi Despenserowi. Schwytany w bitwie pod Boroughbridge w północnej części Anglii, został przewieziony do Cardiff, gdzie stracono go na tamtejszym zamku w 1322 roku. Następnie dobra Williama przejęte zostały przez Malefanta z Upton, za sprawą jego małżeństwa z córką Williama, choć możliwe, iż do faktycznego przejęcia St Georges przez Malefantów doszło dopiero po trzech kolejnych pokoleniach Flemingów, w latach 80-tych XIV wieku.
W 1429 roku odnotowany został w dokumentach sir Thomas Malefant, jako właściciel czynszów z St Georges. Zmarł on w 1438 roku, zaś jego córka rok później została porwana i przymuszona do ślubu w Tythegston. Ziemie St Georges przypadły jej braciom: Johnowi i Edmundowi. Po śmierci Johna w 1488 roku król Henryk VII podarował je Jasperowi Tudorowi, po którym od 1495 do 1550 roku należały do Korony. Od połowy XVI wieku właścicielem St Georges został William Herbert, którego potomkowie posiadali dwór aż do pierwszej połowy XVIII stulecia. Kolejnymi właścicielami byli Abraham Barbour, rodzina Llywelyn z Coedriglan oraz ród Traherner.
Architektura
Dwór usytuowano na niewielkim wzniesieniu u południowego brzegu rzeki Ely, niecałe 600 metrów od znajdującego się po wschodniej stronie kościoła parafialnego. Główną budowlą w XV wieku był czworoboczny, wydłużony na linii północny – zachód, południowy – wschód dom, z ukośnie wzniesioną ścianą północno – zachodnią. Ściana ta o grubości 2,3 metra poprowadzona została wzdłuż nadrzecznego zbocza. Również długa ściana południowo – zachodnia była masywna, grubości 1,7 metra, natomiast dwie pozostałe wyraźnie cieńsze. W dwóch narożnikach budynek połączony był z kurtynami muru, wydzielającymi po stronie południowo – zachodniej dziedziniec. Cieńsza kurtyna południowo – wschodnia nie była jednak murem obwodowym, ale wewnętrznym, poprzecznym, za którym na wschodzie znajdował się drugi dziedziniec. Budynek stał więc w narożniku utworzonym przez mur obwodowy i poprzeczny. Obronę zapewniał przekop (sucha fosa) o około 20 metrowej szerokości.
Elewacje budynku przebite były późnogotyckimi, czworobocznymi oknami, prawdopodobnie w większości dwudzielnymi, wyposażonymi w gzymsy kapnikowe osadzone w narożnikach na wspornikach. Wejście znajdowało się w przyziemiu po stronie zachodniej, ale zapewne wiodło też bezpośrednie wejście po zewnętrznych schodach wprost do auli na piętrze. Trójkątne szczyty przy krótszych ścianach budynku pozbawione były dekoracji, a północny zakończony był kominem. Dom przykrywał na całej długości dach dwuspadowy.
Wnętrze budynku podzielone było na dwie główne kondygnacje. Przyziemie dzieliło się na trzy ułożone w jednym trakcie pomieszczenia o podobnej wielkości i korytarzową sień wejściową. Pełniły one zapewne funkcje gospodarcze i pomocnicze (kuchnia w pomieszczeniu północnym, spiżarnie, pomieszczenia służby itp). Na piętrze utworzono pośrodku budynku dużą, trójprzęsłową aulę (hall), komnatę reprezentacyjną, w której skupiało się dzienne życie właścicieli dworu. Południowo – wschodni skraj piętra budynku zajmowała mniejsza prywatna komnata o charakterze mieszkalnym, a kolejna komnata flankowała aulę od północnego – zachodu. O ile ta pierwsza oddzielona była murowaną ścianką, to komnata północna oddzielona była od auli jedynie szachulcową ścianką działową. Nad komnatą południową wydzielona była jeszcze jedna kondygnacja z małą izbą. Aula otwarta była na więźbę dachową i ogrzewana kominkiem z kapturem osadzonym na wspornikach w ścianie zachodniej. Podobny kominek ogrzewał także komnatę północną.
Stan obecny
Główny, XV-wieczny budynek dworu, często nazywanego w literaturze zamkiem, zachował się do dnia dzisiejszego. Obecnie przylega do niego małe skrzydło z XVIII wieku, współczesny aneks od zachodu oraz kamienne, zewnętrzne schody z XIX stulecia. Oryginalne okno zachowało się po stronie południowej na piętrze, większość natomiast przekształcona została w XVI i XVII wieku, a następnie w XIX stuleciu. Lancetowate okno północne przypuszczalnie utworzone zostało w okresie nowożytnym, być może z materiału odzyskowego. Wewnątrz budynku przetrwały dwa średniowieczne kominki na piętrze, oraz częściowo więźba dachowa auli (odnowiona w okresie nowożytnym, z wiktoriańskimi wiatrownicami utworzonymi na podobieństwo średniowiecznych). Po zachodniej stronie budynku widoczne są na polu wywietrzałe fragmenty murów i nierówności terenu świadczące o dawnej zabudowie.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
The Royal Commission on Ancient and Historical Monuments of Wales, Glamorgan Later Castles, London 2000.
The Royal Commission on Ancient and Historical Monuments of Wales, Glamorgan Medieval Non-defensive Secular Monuments, Portsmouth 1982.