Historia
Dom zwany Nantclwyd y Dre zbudowany został około 1434 roku (datowanie dendrochronologiczne) na dwóch działkach należących do niejakiego Goronwy ap Madoca, bogatego kupca sukienniczego narodowości walijskiej, ale ożenionego z Angielką. Prawdopodobnie wzniesiony został w ramach odbudowy miasta po zniszczeniach z czasów powstania Owaina Glyndŵra.
Około 1490-1491 dom zakupiony został przez Johna Hollanda, którego potomkowie odsprzedali go w 1571 roku Thomasowi Wynn ap John ap Harry. Następnie budynek przypadł jego synowi Simonowi, który przyjął nazwisko Parry. W XVII wieku on oraz jego syn William i wnuk Eubule Thelwall powiększyli Nantclwyd y Dre o kilka dodatkowych skrzydeł oraz o przedsionek. Kolejne modernizacje nastąpiły po sprzedaży domu Edwardowi Wynne w 1722 roku, a zwłaszcza po zawaleniu części dachu w 1734 roku. W 1776 dom przeszedł na inną gałąź rodziny Wynne, która posiadała go aż do 1925 roku. Kolejny właściciel, Samuel Dyer Gough, w 1934 roku sfinansował gruntowny remont zabytku.
Architektura
Dom zbudowany został na północ od zamku, w niedalekiej od niego odległości (około 100 metrów), przy jednej z głównych ulic przebiegających przez miasto. Początkowo prawdopodobnie był budowlą na planie prostokąta, zwróconą fasadą (jednym z dłuższych boków) w stronę ulicy, a drugim w stronę podwórca i ogrodów.
Budynek wzniesiony został w konstrukcji szachulcowej na kamiennej podmurówce. Utworzony więc został ze ścian o drewnianym szkielecie, którego wypełnienie stanowiła glina wymieszana z trocinami lub wiórami, zarzucona na plecionkę z dębowych witek. Charakterystyczny wygląd otrzymały jego zewnętrzne elewacje, otynkowanego zapewne już w średniowieczu na biało i poprzecinane ciemnymi od dziegciu belkami, ułożonymi w kratownicę, czasem z ukośnymi zastrzałami (w późniejszym przedsionku).
W typowy dla regionu Walii sposób wnętrze domu pierwotnie dzieliło się na umieszczoną pośrodku reprezentacyjną aulę (hall) oraz pomieszczenia mieszkalne i gospodarcze po bokach (od północy i południa), przy czym zastosowano charakterystyczny dla tego typu budowli poprzeczny korytarz o funkcji przedsionka, połączony z wejściem wschodnim i drzwiami od strony tylnego podwórza. Aula otwarta była na więźbę dachową, która początkowo tworzyła pięć przęseł. Jej ogrzewanie przez długi czas zapewniać musiało otwarte palenisko, z którego dym unosił się przez lufcik w powale (kominek wstawiony został dopiero w XVII wieku).
Na początku XVII wieku dobudowane zostało skrzydło północno – zachodnie, a nieco później, pod koniec pierwszej ćwierci tegoż stulecia, dostawiono dwukondygnacyjne skrzydło południowe, które zajęło część południowego fragmentu pierwotnej budowli. Skrzydło południowe w drugiej połowie XVII wieku, po rozebraniu jego ściany zachodniej, powiększono o dobudówkę południowo – zachodnią, zaś niedługo później utworzono wysunięte z fasady w stronę ulicy skrzydło północno – wschodnie. Pod koniec XVII wieku główne wejście do Nantclwyd y Dre poprzedzono przedsionkiem z pomieszczeniem na piętrze i podcieniem w przyziemiu. Po zachodniej stronie skrzydła północnego powstały także podłużne zabudowania gospodarcze, mieszczące między innymi browar.
Stan obecny
Nantclwyd y Dre uznawane jest dziś za najstarszy zachowany dom miejski na terenie Walii. Znajduje się od 1984 roku w posiadaniu władz hrabstwa, które urządziło w nim muzeum i udostępniło dla turystów. Choć w okresie nowożytnym budynek został powiększony i przekształcony a wyposażenie w większości wymienione, jego bryła utrzymana została w murowano – szkieletowej konstrukcji, charakterystycznej także dla okresu średniowiecza (w jednym miejscu ukazano nawet datowany na 1435 rok odkryty fragment pierwotnego wypełnienia szachulcowej ściany). Wewnątrz odnaleźć można także wiele innych interesujących detali i elementów wyposażenia, między innymi drewniane, dekorowane maswerkowymi motywami i tarczami herbowymi panele z XV/XVI wieku, które niegdyś osłaniały kominek (prawdopodobnie zakupiono je w XX wieku, gdyż kominek wstawiono w aulę dopiero w okresie nowożytnym).
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Smith P., Houses of the Welsh Countryside. A Study in Historical Geography, London 1988.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Nantclwyd House A Grade I Listed Building in Ruthin, Denbighshire.