Historia
Kościół został zbudowany w XII wieku na terenie wsi, która po raz pierwszy pojawiła się w źródłach pisanych w 1245 roku pod nazwą Runston i w 1262 roku pod nazwą Ryngeston. Nazwa ta wskazywałaby, iż musiała zostać założona przez niejakiego Rhuna lub Runa, którego potomkowie (lub on sam) ufundowali miejscową świątynię. Nie wiadomo kiedy osada się wyludniła i z jakiego powodu. Mogło to być związane ze zmianami klimatycznymi lub epidemią. W połowie XVI wieku w Runston zasiedlonych było już jedynie dziewięć domów (spośród około 25 wcześniej funkcjonujących). Kościół jednak wykorzystywano do ceremonii pogrzebowych aż do XVIII wieku. Ostatnią osobę pochowano na miejscowym cmentarzu w 1770 roku, a w 1798 roku całą wieś opisywano jako kompletnie opuszczoną.
Architektura
Kościół usytuowany był na terenie średniowiecznej wsi Runston, na niewielkim wzniesieniu. Składał się z prostokątnej w planie nawy oraz węższego kwadratowego prezbiterium. W kolejnej ale zapewne jeszcze średniowiecznej fazie, dobudowana została po stronie zachodniej czworoboczna wieża. W późniejszym okresie została ona rozebrana, a na jej miejsce wzniesiono dużo mniejszą, częściowo wtopioną w nawę dzwonnicę (ewentualnie pierwotnej wieży nigdy nie ukończono).
Prezbiterium pierwotnie oświetlane było przez parę wąskich okien w półokrągłych, rozglifionych do wnętrza wnękach, przeprutych w ścianie północnej i południowej, a także przez trzecie okno na osi elewacji wschodniej. W murze południowym umieszczona została niewielka nisza, prawdopodobnie piscina. Po stronie zachodniej prezbiterium od nawy oddziała bardzo wąska arkada o sfazowanych impostach i półkolistym zwieńczeniu, utworzonym ze starannie obrobionych kamiennych ciosów.
Nawa podobnie jak prezbiterium oświetlana była dwoma wąskimi oknami w półokrągłych, rozglifionych do wnętrza niszach oraz przepruta portalami po stronie północnej i południowej. Choć okna szeroko rozglifiono, wnętrze musiało tonąć w półmroku, tym bardziej, iż nawet w późniejszym okresie nie wprowadzono większych okien gotyckich. Oba wejścia mogły być zaopatrzone w romańskie tympanony.
Stan obecny
Kościół pomimo, iż znajduje się obecnie w stanie trwałej ruiny jest cennym przykładem romańskiej budowli sakralnej. Przetrwały wszystkie mury obwodowe jego nawy i prezbiterium, z większymi ubytkami jedynie w miejscach dawnych otworów okiennych i wejściowych. Najlepiej zachowanym detalem architektonicznym jest półkoliście zamknięta romańska arkada tęczy z impostami.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Davis P.R., Lloyd-Fern S., Lost churches of Wales & the Marches, Wolfeboro Falls 1991.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
Turner R., Chepstow Castle, Cardiff 2007.