Historia
Kościół w Robeston West wybudowany został w XIII wieku, zaś w XIV stuleciu powiększono go o wieżę oraz kruchtę. W XV wieku dobudowana została kaplica rodowa rodziny Roch z Rickeston i Clareston, prawdopodobnie podwyższono wówczas także dach prezbiterium. Wiktoriańską renowację kościoła przeprowadził w 1863 roku W. H. Lindsey, a następne prace remontowe prowadzono w 1908 roku. W 1925 odnowiona została wieża.
Architektura
Początkowo kościół nie wyróżniał się układem od licznych innych świątyń parafialnych jakie pobudowano w XIII wieku w walijskich wsiach. Składał się z pojedynczej nawy na planie prostokąta oraz węższego, niższego i krótszego prezbiterium po stronie wschodniej, także wzniesionego na planie prostokąta.
Bardzo oryginalną bryłę uzyskał kościół na skutek rozbudowy gotyckiej. Wpierw po wschodniej stronie północnej ściany nawy wybudowana została czworoboczna wieża, sąsiadująca od zachodu z podsklepioną kruchtą poprzedzającą główne wejście do kościoła. Jako że kruchta dostawiona została do istniejących już murów, składała się jedynie z dwóch ścian: północnej i zachodniej. Wieża otrzymała masywne mury, lekko zwężające się w górnych partiach w typowy dla regionu Pembrokeshire sposób. Zwieńczyło ją przedpiersie osadzone na wspornikach, zaś w pogrubionym narożniku północno – zachodnim osadzono klatkę schodową.
W XV wieku układ kościoła uzupełniła prostokątna w planie kaplica, dostawiona od północy do prezbiterium i nieco od niego dłuższa. Wewnątrz obie te części połączono dwoma ostrołucznymi, sfazowanymi arkadami opartymi na środkowym, ośmiobocznym filarze i dwóch filarach przyściennych. Bardzo podobną formę otrzymała starsza arkada tęczy łącząca prezbiterium z nawą, która przykryta została jeszcze w XIII wieku ostrołucznym sklepieniem kolebkowym. Prezbiterium zwieńczono zapewne otwartą więźbą dachową, natomiast podsklepione zostało również pomieszczenie w przyziemiu wieży, otwarte zarówno na nawę jak i kaplicę północną. Jego żebra złączono w środkowym okręgu wokół otworu przeznaczonego dla lin do obsługi dzwonów.
Stan obecny
Kościół w Robeston West to dziś mało znana i rzadko odwiedzana budowla, posiadająca bardzo ciekawy i nietypowy układ, a także zachowane mury wszystkich średniowiecznych partii świątyni łącznie ze sklepieniem nawy, kruchty i pomieszczenia w przyziemiu wieży. W okresie nowożytnym przemurowana została jedynie ściana zachodnia nawy, wymieniona więźba dachowa nad prezbiterium i zmodernizowane okna nawy i prezbiterium (XV-wieczne otwory przetrwały od północy w kaplicy). Spośród najstarszego wyposażenia zobaczyć można XII-wieczną chrzcielnicę.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of South-West Wales, Malvern 2003.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, VII County of Pembroke, London 1925.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of Saint Andrew A Grade II* Listed Building in Walwyn’s Castle (Castell Gwalchmai), Pembrokeshire.