Historia
Dwór Llys Euryn (początkowo zwany Bryn Euryn) został zbudowany w połowie XV wieku przez Robina, najstarszego syna Gruffyda Gacha, miejscowego walijskiego możnowładcy. Być może powstał on na miejscu wcześniejszego dworu lub zamku z XIII wieku, który miał być zbudowany przez Ednyfeda Fychana, seneszala królestwa Gwynedd. Syn Robina, Huw, przyjął nazwisko Conway i wżenił ród w wiele lokalnych szlacheckich rodzin, pomnażając majątek i znaczenie Conwayów. W połowie XVI wieku, w okresie pokoju i dobrobytu, dwór powiększono i przebudowano, zastępując jego pierwotnie obronny charakter wygodniejszymi warunkami mieszkaniowymi. Na początku XVII wieku rodzina Conwayów podupadła i zubożała, a dwór dotknęły dwukrotnie pożary. Stopniowo budowla zaczęła popadać w ruinę z której materiały budowlane grabiono na potrzeby innych budynków. W drugiej połowie XVIII wieku Llys Euryn opisywany był już jako niezamieszkany.
Architektura
Głównym elementem XV-wiecznej budowli był budynek wielkiej auli (great hall) wraz z położonymi obok dobudówkami oraz mur obronny, zamykający od strony zachodniej dziedziniec o planie zbliżonym do kwadratu. Budynek został wzniesiony z lokalnego wapienia, a jego zewnętrzne ściany pobielone. Grubość zewnętrznych murów dochodziła do 1 metra, wewnętrznych do 0,6 metra. Wewnątrz pomieszczenia rozplanowano za pomocą drewnianych ścianek działowych. Doświetlały je w większości otwory w postaci wąskich szczelin służących jako strzelnice, lecz były też większe okna od strony dziedzińca oraz późniejsze okna z XVI wieku od głównej, wschodniej strony. Nie znaleziono śladów studni, jednak na dziedzińcu mógł być ustawiony zbiornik na wodę deszczową.
Dwukondygnacyjny budynek wielkiej auli (great hall) znajdował się po południowo – wschodniej stronie założenia. Od północy przylegała do niego kuchnia, w okresie nowożytnym przekształcona na pomieszczenia prywatne. Od strony południowej do auli przylegały komnaty prywatne. Skrzydła zachodnie mieściły natomiast głównie magazyny, spiżarnie i inne pomieszczenia gospodarcze.
W XVI wieku wzniesiono po stronie zachodniej nowe skrzydło zachodniej sali (west hall), które zabudowało dziedziniec z ostatniej wolnej strony. Stara średniowieczna aula zaczęła wówczas pełnić rolę kuchni, sąsiadująca z nią pierwotna kuchnia przekształcona została na pomieszczenie prywatne, południowe pomieszczenie zaczęło natomiast pełnić rolę gospodarczą w związku z pobliską nową kuchnią.
Stan obecny
Obecnie pozostałości dworu składają się ze ścian zewnętrznych trzech skrzydeł, z których zachodnie zawiera resztki kominka i komina. W latach 1998/1999 obiekt został objęty gruntownymi pracami konserwatorskimi. Usunięto większość porastającej zabytek roślinności, odsłonięto fundamenty podziałów wewnętrznych i duży kominek. Ustawiono także znaki informacyjne opisujące historię Llys Euryn oraz plany i rekonstrukcje jego pierwotnego wyglądu.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Strona internetowa gatehouse-gazetteer.info, Llys Euryn.
Strona internetowa wikipedia.org, Llys Euryn.