Historia
Kościół św. Marii w Pennard został zbudowany w XII lub XIII wieku. Z powodu trudności w użytkowaniu świątyni, zasypywanej przez piach z pobliskich wydm, parafię przeniesiono w XV stuleciu w głąb lądu. Prawdopodobnie zbudowano wówczas drugi kościół, powstały przy wykorzystaniu elementów z rozebranej starszej świątyni, choć kościół w głębi lądu mógł też zostać wzniesiony już w XIII wieku. Miejscowa parafia we wczesnych latach XII wieku podarowana została przez Normanów klasztorowi św. Taurina w Evreux, który zarządzał nią aż do 1414 roku. Wtedy to przeszła w posiadanie królewskie, na mocy edyktu usuwającego wpływy obcych klasztorów na terenie Anglii i Walii. W 1441 roku kościół w Pennard, podobnie jak świątynia w Llangennith, podarowany został oksfordzkiemu kolegium All Souls College, które posiadało prawo patronatu aż do 1828 roku. Budowla została odrestaurowana w 1847 roku i ponownie w latach 90-tych XIX wieku, kiedy to dobudowana została zakrystia, przekształcono część okien, a wnętrze zmodernizowano.
Architektura
Kościół późnośredniowieczny otrzymał podobną wielkość jak starsza budowla. Wzniesiono prostokątną w planie, stosunkowo mocno wydłużoną nawę oraz węższe i niższe, czworoboczne prezbiterium po stronie wschodniej, założone także na rzucie prostokąta. Wejście do nawy umieszczono po południowej stronie, osłoniętej prostą kruchtą. Zachodnią stronę kościoła zwieńczyła niewielka, smukła wieża, częściowo wtopiona w korpus nawy, zakończona przedpiersiem osadzonym na wspornikach i krenelażem.
Oświetlenie kościoła zapewnił zestaw okien o różnorodnych formach. Zastosowano gotyckie okna ostrołuczne oraz otwory ujęte czworobocznymi obramieniami, a także proste czworoboczne otwory w wieży. Południowa ściana prezbiterium otrzymała ostrołukowe okno z XIII-wiecznym zdobieniem archiwolty w „psi ząb” (dog-tooth moulding), pochodzącym prawdopodobnie ze starszego kościoła. Wschodnią ścianę prezbiterium, przez którą wpadało najwięcej słonecznych promieni, wyróżniono oknem dwudzielnym z pięciolistnymi maswerkami.
Wejście do wnętrza wiodło wspomnianą kruchtą od południa, ale pierwotnie funkcjonował też ostrołuczny portal w północnej ścianie nawy, a w południowej ścianie prezbiterium znajdował się portal przeznaczony dla plebana. W środku nawę z prezbiterium połączono arkadą tęczy, którą prawdopodobnie przeniesiono ze starszej budowli. Jej spłaszczony lekko ostrołuk archiwolty oparto na dwóch gzymsach impostowych.
Stan obecny
Relikty XII/XIII-wiecznego kościoła widoczne są dziś w pobliżu ruin zamku Pennard. Kościół późnośredniowieczny zachował się w całości, lecz został powiększony o nowożytny aneks i zakrystię północną oraz małą dobudówkę przy wieży (niekiedy za nowożytną uważana jest także kruchta). Część z jego okien została przekształcona (duże otwory w nawie z laskowaniem w kształcie litery Y), lecz zachowało się cenne południowej, XIII-wieczne okno prezbiterium oraz późnośredniowieczne okno wschodnie. Empora w nawie jest współczesna, nowożytne są kolebki w nawie i prezbiterium.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Davis P.R., Lloyd-Fern S., Lost churches of Wales & the Marches, Wolfeboro Falls 1991.
Gregor G., Toft L., The churches and chapels of Gower, Swansea 2007.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.