Historia
Grobowiec w Parc le Breos został zbudowany w młodszym okresie neolitu, około 3800 – 3500 tyś. lat p.n.e. (na okres ten wydatowano kości odnalezione w grobowcu) i był użytkowany przez paręset lat. Wiązało się to ze zmianą stylu życia w północno-zachodniej Europie i przejściu od koczowniczego myśliwego-zbieracza do osiadłego rolnika. Zapewne wpłynęło na rozwój poczucia terytorializmu i praw do dziedziczenia, a co za tym idzie chęci oddania hołdu przodkom. Widocznym przejawem tej aspiracji mogły być monumentalne grobowce, służące również do przeprowadzania ceremonii religijnych w ich pobliżu. Schyłek użytkowania megalitycznych grobowców nastąpił około 2500 roku p.n.e., kiedy to znaczenie zaczęły zyskiwać inne metody pochówku. Grobowiec został odkryty w 1869 roku przez robotników pracujących przy budowie drogi.
Architektura
Grobowiec został wzniesiony w kształcie zbliżonym do klina, mającego wymiary około 22 metrów długości, 12 metrów szerokości po stronie południowej i 6 metrów szerokości po stronie północnej. Wejście do komory grobowej znajdowało się po południowej stronie, pomiędzy dwoma wybrzuszeniami wydzielającymi rodzaj małego dziedzińca. Plac ten prawdopodobnie był miejscem ceremonii jako że znaleziono tam fragmenty spalonych kości, ceramiki i grot strzały.
Zewnętrzne ściany grobowca do wysokości około 60 cm umocniono układanymi bez użycia zaprawy kamieniami o zbliżonej wielkości. Wzdłuż tej ściany w odległości około 75 cm w głębi grobowca znajdowała się kolejna ściana mająca chronić konstrukcję przed naciskiem kopca. Lukę pomiędzy obydwoma murami wypełniono wapiennymi kamieniami, układanymi mniej więcej horyzontalnie. Podobnym gruzem, przemieszanym z ziemią wypełniono wnętrze grobowca, usypując go prawdopodobnie do wysokości około 1,5-2 metrów.
Wewnątrz grobowca (cairn) środkowy korytarz o długości 6 metrów i szerokości 1 metra prowadził w kierunku północnym, a do jego wschodniej i zachodniej strony przylegały po dwie komory. Korytarz i komory wyłożone były kamiennymi płytami, nie odnaleziono jedynie kamieni służących za strop. Wysokość korytarza zapewne wynosiła od 1 do 1,5 metra. W bocznych komorach składowane były ludzkie szczątki ponad czterdziestu mężczyzn, kobiet i dzieci. Część z nich była kremowana, część natomiast posiada ślady wystawienia na warunki pogodowe, co wskazuje na czasowe wystawianie zwłok przed grobowcem, zanim zostały pochowane. Skremowane szczątki umieszczono tylko w południowo – wschodniej komorze, gdzie znajdowały się kobiety i mężczyźni oraz wszystkie grupy wiekowe. Komora południowo – wschodnia była również niezwykła, ponieważ zawierała prawie trzy razy więcej osób niż w każdej z pozostałych komór. Fragmenty kości znaleziono także w centralnym korytarzu, jednak były one tam składowane na długo po zaprzestaniu użytkowania bocznych komór. Odnaleziono również kości zwierzęce, w tym psów, kotów, jeleni, świń, owiec i bydła.
Stan obecny
Obecnie wierzchnia warstwa grobowca (cairn) zniknęła, zrekonstruowano natomiast jego dolną część. Zachował się korytarz i cztery komory grobowe z tworzącymi je bocznymi kamieniami oraz dolna część grobowca pozwalająca unaocznić sobie jego wielkość. Zabytek jest udostępniony za darmo do zwiedzania.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
Williams D., Gower. A Guide to Ancient and Historic Monuments of the Gower Peninsula, Cardiff 1998.
Strona internetowa coflein.gov.uk, Parc le Breos burial chamber; Parc cwm long cairn.