Historia
Kościół w Oxwich został wzniesiony w XII wieku, możliwe iż na miejscu wczesnośredniowiecznej świątyni z VI wieku, należącej według tradycji do świętego Illtyda, który zgodnie z legendą sam miał przynieść do budowli chrzcielnicę. W XIII lub XIV wieku kościół został powiększony, między innymi dodana została wieża po zachodniej stronie. Budynek przetrwał okres reformacji oraz późniejszych wojen domowych. W XVII wieku jego kapłanem był Hugh Gore, późniejszy biskup irlandzkiego Waterford. Pod koniec XIX stulecia budowla została poddana renowacji.
Architektura
Pierwotny kościół z XII wieku składał się z prostokątnej w planie, zapewne niezbyt długiej nawy oraz czworobocznego, bardzo krótkiego prezbiterium po stronie wschodniej, w rzucie zbliżonego do kwadratu. Obie części rozdzielała romańska arkada tęczy, jednak wyjątkowo małe gabaryty prezbiterium skłaniałyby do przypuszczeń, iż mogła to być wcześniejsza samodzielna konstrukcja, później wchłonięta w rozbudowany kościół.
W XIII lub XIV wieku nawa kościoła przedłużona została ku zachodowi, przy czym nie zachowano tej samej szerokości, pozostawiając wyraźny uskok po stronie północnej i południowej. Wraz z zachodnią częścią nawy wzniesiono wówczas także smukłą, czworoboczną wieżę, zwieńczoną wydatnym przedpiersiem na wspornikach i krenelażem, a początkowo być może również gankiem hurdycji, mocowanym do rzędu otworów w przedpiersiu. Wieża otrzymała pięć kondygnacji, połączonych schodami znajdującymi się w grubości południowego muru.
Pierwotne okna kościoła zapewne były wąskimi, małymi prześwitami, rozglifionymi jedynie do wnętrza budowli. Dopiero w XIV wieku w ścianę wschodnią prezbiterium wstawiono duże okno ostrołuczne z dwudzielnym maswerkiem z dwoma trójliśćmi i jednym czwórliściem. W okresie późnego gotyku powiększono także okna w ścianach bocznych korpusu, pozostawiono natomiast niewielkie okna w murach wieży. Nawet na najwyższej kondygnacji, tradycyjnie przeznaczonej na dzwony, były to niewielkie i proste otwory.
Stan obecny
Kościół w Oxwich dzięki swemu nietypowemu prezbiterium jest dziś zabytkiem wyjątkowym na terenie półwyspu Gower. Poszczycić się także może dobrze zachowanymi murami gotyckimi i z tegoż okresu pochodzącym okazałym oknem wschodnim. Do południowej ściany prezbiterium została dostawiona mała zakrystia, jest to już jednak dodatek nowożytny. Wewnątrz prezbiterium kościoła znaleźć można męski i żeński nagrobek z XIV lub XV wieku oraz XIV-wieczną chrzcielnicę.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Gregor G., Toft L., The churches and chapels of Gower, Swansea 2007.
Harrison P., The tower churches of Gower, „Gower”, XLVI/1995.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
Wooding J., Yates N., A Guide to the churches and chapels of Wales, Cardiff 2011.