Historia
Grobowiec Carreg Coetan został wzniesiony w okresie neolitu około 3500 roku p.n.e., czyli w dość późnym okresie funkcjonowania megalitycznych grobowców na obszarze dzisiejszej Walii. Grobowce komorowe były budowane i wykorzystywane przez lokalne społeczności rolnicze. Stopniowe przechodzenie społeczeństwa ze zbieractwa i myślistwa do bardziej osiadłego życia rolniczego zapewne wpłynęło na rozwój poczucia terytorializmu i praw do dziedziczenia, a co za tym idzie chęci oddania hołdu przodkom. Widocznym przejawem tej aspiracji mogły być monumentalne grobowce, służące również do przeprowadzania ceremonii religijnych w ich pobliżu. Użytkowane przez wiele stuleci, możliwe iż były grobowcami rodowymi lub przynależnymi do konkretnych szczepów.
Architektura
Rdzeniem neolitycznego grobowca była komora grobowa składająca się z czterech kamieni ułożonych pionowo dłuższymi bokami, podtrzymujących górny, masywny głaz o długości 3,2 metra, szerokości 2,7 metra i grubości około 1 metra, który spełniał oryginalnie rolę stropu. Kamienie nie zostały poddane obróbce narzędziami, a jedynie starannie dobrane pod względem kształtu i wielkości. Wejście do komory grobowej prawdopodobnie znajdowało się w szczelinie po stronie zachodniej lub południowo – wschodniej. Miała ona wymiary około 1,7 x 1,4 metra i wysokość od 0,9 do 1,2 metra.
Pierwotnie cała komora grobowa umieszczona była pod ziemnym lub kamienno – ziemnym kopcem (cairn). W planie był on okrągły, posiadał średnicę około 11 metrów i ogrodzony był na krawędziach większymi głazami, zabezpieczającymi przed rozproszeniem drobniejszego materiału. Wysokość kopca nie jest znana, ale z pewnością w centralnej części wynosiła co najmniej 2,5 metra, musiała być bowiem większa od komory grobowej.
Wewnątrz kopca umieszczano garnki, prawdopodobnie służące jako urny kremacyjne, ponieważ wokół leżały spore ilości węgla drzewnego i kawałki skremowanych kości dorosłych ludzi. Znajdowały się one na powierzchni starannie ułożonej z małych kawałków kamiennych płyt. Również poza komorą grobową znaleziono znaczną ilość innej neolitycznej ceramiki, fragmenty siekiery, noży krzemiennych i skrobaków oraz kilka dołów o nieznanym przeznaczeniu, być może pełniących funkcje ceremonialno-religijne. Wypełnione były węglem drzewnym, a w jednym znajdował się kamienny toporek.
Stan obecny
Pozostałości komory grobowej składają się dziś z dolmenu zwanego Carreg Coetan, tworzonego przez cztery kamienie podtrzymujące górny głaz. Po otaczającym komorę grobową kopcu (cairn) zachował się tylko jeden niewielki odcinek, pod którym znajdowała się wydobyta w trakcie badań z 1979 i 1980 roku neolityczna ceramika. Zabytek jest udostępniony dla zwiedzających.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
Hilling J., Cilgerran Castle, St Dogmaels Abbey, Pentre Ifan Burial Chamber, Carreg Coetan Burial Chamber, Cardiff 2000.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, VII County of Pembroke, London 1925.