Historia
Zamek Nevern pierwotnie był walijską warownią, zdobytą na początku XII wieku przez normandzkiego możnego Roberta FitzMartina, w trakcie podboju ziem Pembrokeshire. Ustanowił on Nevern główną siedzibą swej baronii Cemais. Normańska kontrola nad Pembrokeshire załamała się w 1136, kiedy Walijczycy odnieśli zwycięstwo w bitwie pod Crug Mawr. Nevern pozostał w walijskich rękach i przeszedł w ręce księcia Rhysa ap Grufforda w 1156 roku. Zawarł on porozumienie z królem Henrykiem II, potwierdzając swoje prawo do ziem Deheubarth, ale musiał oddać posiadłości w Pembrokeshire. W tym czasie Robert FitzMartin już nie żył, ale jego syn, William, około 1176 roku poślubił Angharad, córkę Rhysa, i prawdopodobnie zamek został mu w tym czasie zwrócony. W 1191 roku Rhys wykorzystał nieobecność Williama FitzMartina, który udał się do Ziemi Świętej wraz z Trzecią Krucjatą, i przejął zamek od swojego zięcia. Przyczyny tego działania są niejasne, ale z pewnością spowodowały problemy rodzinne. W 1194 roku Rhys został uwięziony na zamku przez swoich synów, a rok później jeden z nich, Hywel Sais, zniszczył warownię, aby nie wpadła w ręce Anglo-Normanów. Zamek nie został już nigdy potem odbudowany.
Architektura
Zamek został wzniesiony na wzgórzu utworzonym przez wąwóz rzeki Gamman. Miał on w planie kształt wieloboku zbliżonego do trójkąta, obwiedzionego drewniano – ziemnymi fortyfikacjami. Po zdobyciu przez Roberta FitzMartina na początku XII wieku, w północno – zachodnim narożniku usypano 8 metrowej wysokości sztuczny kopiec (motte) na którym wzniesiono drewnianą wieżę, prawdopodobnie o funkcji donżonu. Zachodnią i północną stronę zamku zabezpieczono zewnętrznymi obwarowaniami drewniano – ziemnymi, wokół których być może biegła droga do bramy zamkowej, zmuszająca przybywających do pokonania trzech zakrętów przed dostaniem się do zamku (alternatywnie był to zwyczajny zdwojony przekop z wałami ziemnymi, a droga wjazdowa wiodła w ich poprzek).
W drugiej połowie XII wieku warownię przebudowano, używając częściowo kamienia. W północno – wschodniej części utworzono murowany zamek górny, oddzielony od reszty kompleksu wykutym w skale rowem o szerokości i wysokości około 8 metrów, nad którym przerzucono most. Składał się on z obwodu murów wydzielających mały, owalny dziedziniec wielkości około 25 x 20 metrów i czworobocznej wieży o długości boków wynoszącej około 9 metrów. Na murowany przebudowano także pierwotny drewniany donżon po stronie północno – zachodniej, który otrzymał formę cylindrycznej wieży oraz wzniesiono nową kamienną wieżę w południowym narożniku zamku. Wjazd do zamku wciąż znajdował się po stronie zachodniej, lecz nie miał on już formy wielokrotnych zakrętów, lecz prowadził prosto na zachód, poprzez drewnianą wieżę bramną i zewnętrzne kamienno-drewniano-ziemne obwarowania.
W południowej części dziedzińca wzniesiono przynajmniej trzy murowane budynki, zbudowane z łupków wtopionych w gliniaste podłoże. Dwa największe z budynków stały prostopadle do siebie. Wejścia do nich wykonane były z dobrze rzeźbionych kwadratowych bloków twardego piaskowca. Podczas gdy technika budowy z łupków i gliny była tradycyjną techniką murarską w Walii, dokładnie kwadratowe bloki kamienne sugerowałyby murarza anglo-normańskiego. Była to więc fuzja walijskich i anglo-normańskich technologii budowlanych.
Stan obecny
Zamek nie przetrwał do czasów współczesnych, widoczne są jedynie ziemne wały i przekopy, fragmenty murowanych fundamentów i ziemny kopiec (motte). Teren zamku jest udostępniony do zwiedzania.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Davis P.R., Castles of the Welsh Princes, Talybont 2011.
Davis P.R., Towers of Defiance. The Castles & Fortifications of the Princes of Wales, Talybont 2021.
Salter M., The castles of South-West Wales, Malvern 1996.
Strona internetowa castlesfortsbattles.co.uk, Nevern castle.
Strona internetowa neverncastle.com, History.